In de rubriek Feit of Fabel onderzoeken we steeds een aanname uit het dagelijks leven op het gebied van zorg of gezondheid. Deze keer: wanneer je een erfelijke aandoening hebt, krijg je geen verzekering of hypotheek meer.

Erfelijke aandoeningen zijn ziektes die ontstaan door een afwijking in een van de genen. Door middel van DNA-onderzoek kun je erachter komen of je een erfelijke ziekte hebt (geërfd), of door kunt geven aan familieleden. Een erfelijke aandoening heeft veel gevolgen. Niet alleen voor jou zelf, maar ook voor je familie.

Erfelijkheidsonderzoek

Wanneer er een genafwijking in je familie voorkomt, bijvoorbeeld een erfelijke aanleg voor een bepaalde vorm van kanker, is het mogelijk om DNA-onderzoek te laten doen om uit te zoeken of je zelf drager bent. “Als dat het geval is, zijn er vaak mogelijkheden om regelmatig controles te doen. Daarnaast kun je soms maatregelen treffen om de kans om ziek te worden te verkleinen”, legt Dietje Fransen van de Putte uit.

Dietje is klinisch geneticus in het UMC Utrecht en ziet dagelijks patiënten die vragen hebben over een (mogelijke) erfelijke aanleg voor kanker. Het valt haar op dat veel mensen zich zorgen maken over of ze wel een verzekering of hypotheek kunnen afsluiten als ze drager zijn van een erfelijke aandoening die in hun familie voorkomt. Voordat je bepaalde verzekeringen kunt afsluiten (zoals levens- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen), moet je namelijk een gezondheidsverklaring invullen. Voor sommige mensen is dat reden om géén erfelijkheidsonderzoek te laten doen, met alle gevolgen van dien. Volgens Dietje komt die angst voort uit onduidelijkheid: “Mensen zijn er bang voor, waarschuwen elkaar, terwijl dat helemaal niet reëel is. Ook veel huisartsen en specialisten weten niet precies hoe het zit. Soms raden zij mensen zelfs af om DNA-onderzoek te doen.”

Risicovol

Dietje legt uit dat de uitslag van DNA-onderzoek naar een erfelijke aandoening die in je familie voorkomt meestal geen invloed heeft op het verkrijgen van een levens- of arbeidsongeschiktheidsverzekering. Om uit angst hiervoor geen erfelijkheidsonderzoek te laten doen, vindt Dietje zorgelijk: “Mensen zijn uiteraard vrij om te kiezen of ze wel of geen onderzoek willen doen om erachter te komen of ze de erfelijke aandoening hebben die in hun familie voorkomt. Maar als zij afzien van onderzoek om een reden die niet correct is, dan is dat heel naar.” Bij sommige ziektes – zoals eierstokkanker – kan het soms te laat zijn wanneer de ziekte uiteindelijk tóch geconstateerd wordt. Ze vertelt: “Er zijn gevallen bekend van vrouwen die eierstokkanker bleken te hebben en zich eerder niet hadden laten testen op een erfelijke aanleg voor eierstokkanker die in hun familie voorkwam. Als eerder was gebleken dat ook zij die erfelijke aanleg hadden, was het nog mogelijk geweest om uit voorzorg hun eierstokken te laten verwijderen. Maar omdat de ziekte te laat werd ontdekt, was er geen behandeling meer mogelijk.”

Hoe zit het?

Wanneer je een levens- of arbeidsongeschiktheidsverzekering wilt afsluiten, mag de verzekeraar tot een bepaald bedrag niet vragen naar erfelijke ziektes in je familie of uitslagen van DNA-onderzoek. Dat bedrag wordt de ‘vragengrens’ genoemd. De vragengrens ligt per 1 januari 2019 voor een levensverzekering op 278.000 euro. De actuele bedragen zijn te vinden op de website van het Verbond voor Verzekeraars. Boven die vragengrens mag een verzekeraar wél vragen naar aanleg voor ernstige erfelijke aandoeningen. Ook dan heeft dit vaak geen nadelige invloed. Het verschilt echter per verzekeraar of dragers van een ernstige erfelijke aandoening in dat geval daadwerkelijk een hogere premie moeten betalen of extra voorwaarden krijgen, al is dit bij veel verzekeraars is dit niet het geval. Bovendien is het belangrijk om je te realiseren dat wanneer je een levensverzekering afsluit bij een hypotheek, het niet verplicht is om het héle hypotheekbedrag te verzekeren. In de meeste gevallen wordt de vragengrens namelijk niet bereikt.

Het is anders als je klachten of verschijnselen hebt door een (erfelijke) ziekte. In dat geval ben je wettelijk verplicht dit aan je verzekeraar te melden, of je je nou boven of onder de vragengrens wilt verzekeren. Voor de basisziektekostenverzekering zijn verzekeraars verplicht om iedereen aan te nemen, of je nu een erfelijk risico hebt of niet. Voor een aanvullend zorgpakket heeft een erfelijk risico soms wel gevolgen.
Kortom, de stelling: “Wanneer je een erfelijke aandoening hebt, krijg je geen verzekering of hypotheek meer”, is een…

Wil je meer weten over het afsluiten van verzekeringen en hypotheken wanneer je (mogelijk) een erfelijke aandoening hebt? Lees meer op de site van het Erfocentrum en in deze folder.
(Er is in 2023 een nieuwe folder verschenen)

Meer informatie over erfelijke aanleg voor eierstokkanker is te vinden op www.brca.nl.