De Tweede Kamer heeft begin juli ingestemd met een motie van D66-Kamerlid Tjeerd de Groot over dierproeven. In deze motie vraagt De Groot de regering samen met onderzoekers en kennisinstellingen dierproeven te registreren en resultaten ervan openbaar te maken. Het belangrijkste doel hierbij is om onnodige herhaling van dierproeven tegen te gaan.

De dierproeven kunnen geregistreerd worden op de website preclinicaltrials.eu, een initiatief van het UMC Utrecht in samenwerking met Radboudumc en het Nederlands Hartinstituut. Op deze website kunnen onderzoekers hun studie met proefdieren gratis aanmelden en registreren. Iedereen met een account krijgt toegang tot de database met proefdierstudies. In de database kan gericht gezocht worden naar specifieke dierproeven en hun resultaten.

“Het is belangrijk om dierproeven te registreren”, stelt hoogleraar cardiologie Steven Chamuleau, een van de initiatiefnemers van preclinicaltrials.eu. “Dan kunnen onderzoekers eenvoudig zien welke dierproeven er al gedaan zijn en met welke resultaten, ook als die resultaten niet gepubliceerd zijn. Hierdoor kunnen we onnodige herhaling van dierproeven tegengaan.” Dierproeven worden gebruikt om de veiligheid en werkzaamheid van nieuwe medicijnen en therapieën te onderzoeken. Dit moet ertoe leiden dat deze op een veilige manier kunnen worden ontwikkeld, voordat patiënten aan eventuele risico’s worden blootgesteld.

Ook de manier waarop de proefdierstudies gedaan worden, is belangrijk. Initiatiefnemer en promovenda Mira van der Naald: “Het is lastig om resultaten uit dierstudies naar patiënten te vertalen. Slechts 11 procent van de nieuwe medicijnen die in mensen worden getest leidt uiteindelijk tot een goedgekeurd medicijn.” Dit komt deels doordat dierproeven niet altijd goed worden ontworpen, gerapporteerd of geëvalueerd. Negatieve studies worden niet altijd gepubliceerd, waardoor er een overschatting van de resultaten ontstaat. Dit kan er zelfs toe leiden dat dierstudies onnodig worden herhaald. Ook wordt er te weinig aandacht besteed aan het minimaliseren van het risico op bias (onbedoelde vertekening van de resultaten) in dierstudies, door bijvoorbeeld te blinderen en te randomiseren. Dit kan de vertaling naar de mens negatief beïnvloeden.

Van der Naald: “Met ons registratieformulier vragen we de onderzoekers daarom ook om informatie over de onderzoeksmethode en de uitkomsten waarnaar ze kijken. Het is de bedoeling dat zij hun proefdierstudie registreren voordat ze aan het onderzoek beginnen.” Hiermee ontstaat er transparantie over de opzet van de dierproef en dus ook over bevindingen die pas achteraf zijn bedacht.

Preclinicaltrials.eu is net gelanceerd. Preregistratie is eerder al geadviseerd in een rapport van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Voor studies met mensen is preregistratie al gebruikelijk. Met het ontwikkelen van het platform

www.preclinicaltrials.eu

en de politieke betrokkenheid is Nederland wereldwijd koploper op het gebied van preregistratie van dierproeven. Het is de ambitie om de registratie van proefdierstudies tot standaard te verheffen, in Nederland en internationaal. Van der Naald: “De unanieme steun van de Tweede Kamer voor dit plan is natuurlijk een mooie stap om implementatie van preregistratie te realiseren.”

Verder lezen?

Lees meer over dierproeven op umcutrecht.nl