“Wat is voor mij persoonlijk het effect als ik stop met roken, of start met bloeddrukverlagers?” Het UMC Utrecht heeft een nieuw rekenmodel ontwikkeld dat dit soort vragen voor gezonde mensen kan beantwoorden. Het LIFE-CVD-model voorspelt wat het individuele effect is van de medicatie en hoeveel gezonde jaren dit oplevert.

Neem bijvoorbeeld een 63 jarige gezonde, fitte man die dankzij bloeddrukverlagers een keurige van 130 mmHg heeft bereikt. Hij heeft nooit gerookt. Maar hij blijkt wel  een “slecht” cholesterol van 3.5 mmol/L te hebben. Omdat zijn vader rond zijn 60ste verjaardag een hartaanval heeft gekregen, wil deze man graag weten wat hij kan doen om hart en vaatziekte zoveel mogelijk te voorkomen. Het model berekent dat hij met een hoge dosis cholesterolverlagers, zijn gezonde levensverwachting met zo’n 1,5 jaar zou kunnen verlengen, naar ongeveer 87 jaar. Dit bespreekt hij graag met de huisarts. 
Zo zou het model kunnen werken dat arts-onderzoeker Nicole Jaspers ontwikkelde. Het model is opgenomen in www.U-Prevent.nl. Ze promoveerde hier op 4 april op. 

Preventie op maat  

“Idealiter wegen voor iedere persoon de voordelen van een bloeddruk-verlagende of cholesterol-verlagende therapie zwaarder dan de nadelen. Maar de balans tussen de voor- en nadelen wordt bepaald door een samenspel van meerdere factoren en ligt voor elk persoon net anders,” legt Nicole  uit. Het LIFE-CVD-model (LIFEtime-perspective CardioVascular Disease) is ontwikkeld om de effecten van therapieën te voorspellen voor gezonde mensen zonder hart- en vaatziekten. “Een arts voert een aantal eenvoudig te bepalen kenmerken in de calculator op U-Prevent in, en het model voert het rekenwerk achter de schermen uit. Voor ieder individu berekent het model wat de gezonde levensverwachting is en wat het effect is van stoppen met roken, cholesterol- en bloeddrukverlaging uitgedrukt in hoeveel  extra gezonde jaren.”

Overbehandeling en gemiste behandelingskansen

Dit is een groot voordeel ten opzichte van wat er voorheen mogelijk was volgens Jaspers. “Vorige modellen voorspelden vooral het 10-jaars risico, oftewel het risico om een hartaanval of beroerte te krijgen in de komende 10 jaar. Dit heeft als gevolg dat mensen met een hoger 10 jaarsrisico, vaker een behandeling voorgeschreven krijgen. Echter, niet iedereen met een hoog risico heeft evenveel baat bij de therapie. Het 10-jaarsrisico wordt grotendeels bepaald door leeftijd, wat tot overbehandeling van sommige mensen (zoals ouderen) en gemiste behandelingskansen bij anderen (zoals jongeren) kan leiden.”

Internationale samenwerking onderzoekers

Voor dit proefschrift is data van meer dan honderdduizend patiënten samengebracht door Utrechtse onderzoekers mede dankzij internationale samenwerking met onderzoeksgroepen in Cambridge en Johns Hopkins, en met financiële ondersteuning van onder andere de Hartstichting. Het LIFE-CVD model is gratis beschikbaar gemaakt voor gebruik in de spreekkamer via een online calculator op de website U-Prevent en via de ‘vaatrisico app’ die gratis kan worden gedownload in App stores.

Lees ook "Gerichtere aanpak hart- en vaatziekten"