Als het afweersysteem zich tegen jezelf richt

Het afweersysteem van je lichaam heeft een natuurlijke rem tegen indringers. Bij een auto­immuunziekte als jeugdreuma werkt deze niet goed. Daardoor ontstaan er ontstekingen in de gewrichten.

Bij een auto-immuun ziekte als jeugdreuma werkt het afweersysteem van je lichaam niet naar behoren, waardoor er ontstekingen in de gewrichten ontstaan. Het onderzoeksteam van associate professor immunologie Femke van Wijk onderzoekt waarom dat zo is en of ze dat kunnen herstellen. ‘Jeugdreuma is nog niet te genezen. Dat komt grotendeels omdat we nog niet precies weten hoe het ontstaat. Ons onderzoek richt zich daarom op de oorzaak van de ziekte. Wat is er mis met de rem van het afweersysteem? Belangrijk, want pas als we dat begrijpen, kunnen we deze kennis gebruiken om jeugdreuma te genezen.’

Donkere kant

‘Bijvoorbeeld door eerder te behandelen, met gerichte medicatie. Dat is het doel. Ik ben gefascineerd door het afweersysteem. Het zit zo prachtig en complex in elkaar. Maar het heeft ook een donkere kant: als het zich tegen je eigen lichaam keert, zoals bij jeugdreuma, dan gaat het goed mis. Ik wil snappen hoe dat werkt. Binnen dit multidisciplinaire team draag ik bij aan onderzoek dat mensen straks hopelijk echt kan genezen. Geweldig toch?

Het inspireert mij enorm, als wetenschapper. Een ander belangrijk – en ook gewoon heel erg leuk – aspect van mijn werk is jonge onderzoekers opleiden en coachen. Het geeft me veel voldoening dat het onderzoek zo steeds verder gaat, ook in de toekomst. Uiteindelijk hoop je met z’n allen echt het verschil te kunnen maken voor patiënten.’

Alarmmoleculen

Het lichaam heeft alarmmoleculen die een soort noodsignaal kunnen afgeven. Sytze de Roock, bioloog en postdoctoraal onderzoeker, onderzoekt hoe dit werkt bij systemische jeugdreuma. Hierbij zijn zowel gewrichten als organen ontstoken en treden ernstige koortsaanvallen op: een onbegrepen reactie op een onbegrepen noodsignaal.

Daarnaast onderzoekt hij via biomarkers (indicatoren in het lichaam, onderzocht in het lab) en klinische markers (gegevens van de dokter) hoe je bepaalde eigenschappen van jeugdreuma kunt meten. ‘We willen kinderen met jeugdreuma beter kunnen behandelen en beter voorspellen hoe hun ziekte gaat verlopen. Daar wil ik een aandeel in leveren. Daarom onderzoek ik hoe je specifieke alarmstoffen en biomarkers kunt identificeren. Ook wil ik hun functie begrijpen, om met die informatie nieuwe behandelmogelijkheden te ontwikkelen.’

Betere zorg

Het is bijvoorbeeld bekend dat alarmstoffen het afweersysteem aanzetten, maar het lijkt erop dat ze soms juist de afweer afremmen. Hoe werkt dat? Dat is een van de vragen waarop ik antwoord probeer te vinden. Ik hoop dat dit onderzoek leidt tot betere zorg. Het is mogelijk dat mijn werk straks direct effect heeft op de kwaliteit van leven van heel veel kinderen. Dat is een enorme drijfveer. Het zou geweldig zijn als we bij de eerste verschijnselen direct de juiste, effectieve medicatie kunnen geven. Zodat kinderen medicijnen niet langer hoeven te gebruiken dan nodig, wat de kans op bijwerkingen verkleint. Daar willen we heen.’

Verder lezen?

Lees meer over jeugdreuma op hetwkz.nl