Bij steeds meer patiënten kan de arts niet genezen, maar moet hij de patiënt leren omgaan met ziekte. Het draait dan om ‘zingeving ondanks fysieke of geestelijke beperkingen’. Artsen moeten dat als uitgangspunt van hun handelen gaan zien. Psychiater Jim van Os en projectleider patiëntenparticipatie Nicole Plum vertelden er onlangs over in Medisch Contact.
Jim en Nicole pleiten voor het aanleren van vaardigheden bij artsen op het gebied van presentie, relationeel werken en werken aan perspectief in de opleiding. Zingeving betekent dat patiënten hun (chronische) ziekte – en het lijden dat daarmee gepaard gaat – leren integreren in hun dagelijkse leven: er mee leren omgaan. Nicole: ‘Dit vraagt om acceptatie van de patiënt, het bijstellen van (levens)doelen, belangrijke relaties herwaarderen en perspectief vinden.’ De persoon moet zich eigenlijk letterlijk opnieuw uitvinden. Dit betekent dat de patiënt ook woorden moet vinden voor een nieuw levensverhaal, om het ontstaan van de ziekte een plek te geven. Maar ook vooruitkijken, bijvoorbeeld hoe zij betekenis kunnen geven aan de zin van het leven, inclusief het lijden en het mogelijk naderende levenseinde.
Zingeving als uitkomst
Sturing vanuit de arts/zorgverlener op deze existentiële processen in de moderne geneeskunde is steeds meer van belang. Er zijn steeds meer – en steeds ingrijpendere – behandelingen die vragen om een zorgvuldige toetsing en afstemming op het geheel van normen en waarden van de patiënt en zijn omgeving. Jim: “Werken met zingeving als uitkomst kent een aantal elementen en vaardigheden. Veel artsen maken zich deze vaardigheden gaandeweg eigen, maar blijven vaak ‘onbewust bekwaam’ (iets wel kunnen maar niet kunnen uitleggen). Aangezien zij de benodigde basisvaardigheden kunnen leren, lijkt het vanuit het perspectief van maximaliseren van gezondheidswinst logischer om systematisch scholing te organiseren op het gebied van zingeving als zorguitkomst.”
Lees het hele artikel van Jim en Nicole in Medisch Contact. Of lees ook het artikel ‘Kijk verder dan de ziekte’ met neurochirurg Pieter van Eijsden die ook pleit voor een andere benadering van patiënten.
