Hoe je een vliesje van 1 cellaag transplanteert
In het UMC Utrecht vinden jaarlijks zo’n 180 hoornvliestransplantaties plaats. Maar eigenlijk is hoornvliestransplantatie niet het goede woord, want inmiddels wordt alleen het zieke deel van het hoornvlies vervangen. Ook als dat een vliesje van slechts 1 cellaag dik is.
Een zestigjarige taxichauffeur wiens hoornvlies door de
zo troebel is geworden, dat hij ’s avonds geen auto meer kan rijden. Of een twintiger die sinds haar pubertijd aan
lijdt en door de voortschrijdende vervorming van het hoornvlies aan beide ogen blind dreigt te worden. Het zijn voorbeelden van situaties waarin patiënten in samenspraak met hun oogarts kunnen kiezen voor een hoornvliestransplantatie – als een bril of lenzen geen uitkomst meer bieden.
Zieke deel
“Het is een laatste redmiddel”, vertelt oogarts
. “Als mensen zo slecht zien dat ze maatschappelijk niet meer kunnen functioneren, komt een hoornvliestransplantatie in beeld.” Hoornvliestransplantatie is eigenlijk niet helemaal het goede woord, want in het UMC Utrecht is het inmiddels de norm geworden om alleen het zieke deel van het hoornvlies te vervangen. Dat heeft een aantal voordelen ten opzichte van de oude methode. Robert: “Als een deel van het eigen hoornvlies intact blijft, is de kans op afstoting kleiner én is het geheel fysiek sterker. Bovendien gaat het herstel veel sneller. Nu weten patiënten na drie tot zes weken waar ze aan toe zijn, met de oude manier van transplanteren duurde dat al gauw een jaar.”
1 cellaag dik
Hij laat een filmpje zien waarin het binnenste laagje van het hoornvlies wordt vervangen bij een patiënt met de ziekte van Fuchs. Het hoornvlies is met een halve millimeter al heel dun, maar dit binnenste laagje, het zogeheten Descemet en endotheel, is slechts 1 cellaag dik. Het heeft een blauwe kleurstof gekregen, zodat de chirurg het zelf kan zien tijdens de operatie. Het binnenste laagje wordt als een kokertje onder de andere lagen van het hoornvlies geschoven en daarna als het ware ‘uitgemasseerd’ over de achterkant van het eigen hoornvlies. Op het uitvergrote filmbeeld vult het oog het hele scherm. Een heftig gezicht. Robert: “We hebben dit filmpje kortgeleden ook tijdens een publiekslezing laten zien, die we jaarlijks met de
Hoornvlies Patiënten Vereniging
organiseren. Van de honderd aanwezigen reageerden de meesten toch een beetje afwerend, zo van ‘moet dat nou?’. Daarom zetten we zo’n filmpje niet online.”
180 Operaties
Samen met collega
voert Robert jaarlijks zo’n 180 hoornvliestransplantaties uit. Op circa 1400 landelijke transplantaties per jaar is het UMC Utrecht daarmee een van de grotere centra in Nederland. Twee derde van de hoornvliestransplantaties in Utrecht vindt plaats bij patiënten met de ziekte van Fuchs. Andere belangrijke redenen voor transplantatie zijn schade door ongevallen of infecties en keratoconus, een ernstige vervorming en verdunning van het hoornvlies. Op het gebied van keratoconus is het UMC Utrecht een
nationaal erkend expertisecentrum
.
Robert en collega’s doen ook veel onderzoek naar hoornvliestransplantaties, onder meer naar vroege complicaties en hoe die te voorkomen zijn met gebruik van nieuwe beeldvormende technieken. Daarnaast hebben ze een enorme database gebouwd met de gegevens van patiënten die een hoornvliestransplantatie hebben ondergaan. Ze gebruiken die gegevens om te onderzoeken hoe de kwaliteit van de behandeling verbeterd kan worden, onder meer met behulp van patroonherkenning door kunstmatige intelligentie.
De wachttijd voor een hoornvliestransplantatie in het UMC Utrecht is momenteel zo’n zes maanden. Hier leest u meer over
een hoornvliestransplantatie in het UMC Utrecht
.
