“Er moet meer aandacht komen voor duurzaamheid binnen de zorg. Als je naar buiten kijkt en ziet wat er in onze samenleving gebeurt, dan hebben we niet zoveel keus”, stelt Peter Blankestijn, internist-nefroloog bij het UMC Utrecht. Hij is een van de initiatiefnemers van het manifest voor duurzame zorg. 

Met dit manifest roept Peter zorgprofessionals op om actief aan de slag te gaan met duurzaamheid binnen hun organisatie. “Gezamenlijk moeten we werken aan een gezonde wereld voor onze (klein)kinderen. In de zorg, wetenschap en onderwijs gaan we dit onderzoeken, kennis delen, in praktijk brengen en de schade die we zelf als sector toebrengen aan het milieu beperken.” 

Vanwege zijn bijdrage aan het op gang brengen van een beweging om de zorgsector te verduurzamen, kreeg Peter afgelopen donderdag de juryprijs voor de Duurzame Zorgprofessional 2020 uitgereikt tijdens het congres Duurzame Zorg.

Topprioriteit

“Klimaatverandering, luchtvervuiling… ik denk dat we het er allemaal over eens zijn dat er iets moet gebeuren. De Europese Commissie heeft aangegeven dat de transitie naar een meer duurzame samenleving de topprioriteit voor ons allen is. Dit geldt dus ook voor de gezondheidszorg sector. Dat betekent een hele grote klus. Zo is de zorgsector een grootverbruiker van energie, water en grondstoffen en verantwoordelijk voor ongeveer zeven procent van de totale CO2 uitstoot van Nederland.” 

“Het hele duurzaamheidsdenken staat nog in de kinderschoenen in de zorgsector, maar het begin is er. Op bestuurlijk niveau zijn allerlei activiteiten gestart. Om de doelstellingen te halen is het echter ook nodig om de zorgprocessen te veranderen. Dat zullen de zorgprofessionals moeten doen. ” Het manifest is dan ook een oproep aan alle (aankomende) medici om een leidende rol te nemen en met duurzaamheid aan de slag te gaan. En aan alle bestuurders om het verduurzamen van hun ziekenhuis, zorginstelling of praktijk te versnellen. Voor het UMC Utrecht betekent dat dus werk in de zorg, in onderzoek en in het onderwijs. “Ook kijken we hoe we binnen de net opgerichte strategische alliantie van de UMC Utrecht, UU, TU Eindhoven en Universiteit Wageningen hieraan kunnen werken.”  

Groene zorgprofessionals

Zo is het UMC Utrecht begin dit jaar met groene zorgprofessionals gestart. Dit zijn artsen en verpleegkundigen die bekijken waar duurzamer kan worden gewerkt. “Een voorbeeld hiervan is het OK-complex. Daar is naar de afvalscheiding gekeken om zo de hoeveelheid afval te verminderen. Een ander voorbeeld is het gebruik van anesthesiegassen, die zeer milieuvervuilend zijn; dit kan ook vaak vervangen worden door een narcosemiddel per infuus toe te dienen. Waarom gebeurt dit nog niet vraag je je dan af. Dat is dus de kracht van gewoonte; waarom zou je het veranderen als je het altijd al zo doet? Duurzaamheid is ook een onderdeel van de nieuwe strategie van het UMC Utrecht; zo moet de zorg van morgen zo min mogelijk milieu-impact hebben.”

Green teams

Hoe zorg je ervoor dat duurzaamheid gaat leven op de werkvloer? Hoe zorg je voor bewustwording? “Daarvoor vragen we medici om Green teams in hun organisatie op te richten met daarin een duurzaamheidscoördinator, inkoper, vastgoedmanager, financial controller en zorgprofessionals. Voer ‘klimaatgesprekken’ en bekijk gezamenlijk wat jullie op de afdeling al doen op het gebied van duurzaamheid, waar is nog verbetering mogelijk en het belangrijkste: wat levert het op! Kijk bijvoorbeeld  hoe je verstandiger met verlichting en de airco kunt omgaan. Op het OK-complex bleek dat al een flinke besparing op te leveren. Maar kijk ook wat je zelf kunt doen! Een mooi voorbeeld hierbij is de dialyse-afdeling waar jaarlijks achtduizend behandelingen plaatsvinden. Per behandeling wordt 1,8 kilo afval geproduceerd (disposables, slangen) en 380 liter water gebruikt. Strikt genomen heb je maar 120 liter water nodig. Het proces is dus heel inefficiënt. Op Europees niveau zijn we in gesprek met de fabrikanten en leveranciers hoe dat kan worden veranderd.”   

Peter verwacht dat er de komende tien jaar veel gaat veranderen in de zorg op dit gebied. “Gewoon omdat het moet en omdat het kan!”