Niet alleen de vaste deelnemers aan de jaarlijkse oefening van het Calamiteitenhospitaal in het UMC Utrecht kregen afgelopen zaterdag een fiks incident voor hun kiezen: ook partners van hulpdiensten in de regio en defensie oefenden – voor het eerst – mee. Zo waren ook de Veiligheidsregio Utrecht (VRU), de politie, de Regionale Ambulance Voorziening Utrecht (RAVU), het noodhulpteam van het Rode Kruis, de brandweer en crisiscoördinatoren van het Utrecht Science Park actief.

Het incident speelde zich dit keer dicht bij huis af: een parkeergarage vlakbij het UMC Utrecht stort in. Medisch manager van het Calamiteitenhospitaal en traumachirurg Mirjam de Jong van het UMC Utrecht: “Dat scenario lag al even klaar toen iets soortgelijks echt gebeurde bij ons in de regio. Natuurlijk hebben we elkaar wel even aangekeken daarover, maar juist omdat we nu weten dat het zo’n voorstelbare situatie is, zijn we ermee doorgegaan. Gelukkig vielen in Nieuwegein geen slachtoffers, dat is in ons scenario uiteraard wel.”

Calamiteitenhospitaal is operationeel binnen dertig minuten

Het Calamiteitenhospitaal is een bijzonder ziekenhuis. Het is een samenwerking van het Ministerie van Defensie, het UMC Utrecht en het Ministerie van VWS. Het Calamiteitenhospitaal moet altijd in dertig minuten operationeel zijn en grote aantallen slachtoffers kunnen opvangen. Daarbij ondersteunt het vrijwilligersteam van het Rode Kruis. Daarom is er ieder jaar een grote oefening, waarbij tientallen slachtofferacteurs naar het Calamiteitenhospitaal worden afgevoerd.

Dit jaar nóg realistischer door samenwerking

Voor het eerst was de jaarlijkse oefening van het Calamiteitenhospitaal zo’n uitgebreide multidisciplinaire oefening met veel partners die bij een echte calamiteit ook in actie komen. Bovendien lag dit keer een deel van de slachtoffers daadwerkelijk buiten op een plaats incident, zodat ook hulpdiensten zoals politie en veiligheidsregio realistisch mee konden oefenen.  

“De zorgverlening in het Calamiteitenhospitaal zelf blijft natuurlijk ons belangrijkste oefendoel”, zegt De Jong. “Maar door deze samenwerking kunnen we ook de keten goed oefenen. Hoe gaat de overdracht van plaats incident naar ambulance en vervolgens naar het personeel in het Calamiteitenhospitaal? En ook de meer beleidsmatige kant van een crisis kunnen we zo goed oefenen: hoe verloopt op bestuursniveau de samenwerking met bijvoorbeeld de Veiligheidsregio? Wie communiceert waarover?” Door de plaats incident heel dicht bij het UMC Utrecht, ontstond bovendien een complicerende factor: sommige slachtofferacteurs liepen op eigen houtje naar het ziekenhuis. “Dat creëerde net dat beetje extra chaos dat bij een echt incident ook ontstaat.”

Niet alleen zorgpersoneel oefent, maar hele crisisorganisatie

De oefening is niet alleen voor het zorgpersoneel, de hele crisisorganisatie van het UMC Utrecht traint mee. Zo was er ook een volledig team van maatschappelijk werkers, klinisch psychologen en vrijwilligers van het Rode Kruis actief voor de verwantenopvang. Ook oefende het Facilitair Bedrijf het opschalen van onder meer de beveiliging en de telefooncentrale en was ook de afdeling Marketing en Communicatie actief. “Voor allerlei andere directies is deze oefening een uitgelezen kans de crisisdraaiboeken veilig in de praktijk te brengen.”

Net als na een echte opstelling wordt ook deze oefening uitgebreid geëvalueerd. Mirjam de Jong: “Er zijn altijd dingen die beter, scherper of efficiënter kunnen. Door op jaarlijkse basis zo’n uitgebreide oefening te doen en gedurende het jaar iedereen scherp te houden met kleinere trainingen, staan we altijd paraat. Dat helpt ons niet alleen bij zo’n bijzonderheid als een openstelling van het Calamiteitenhospitaal, maar ook bij ons dagelijkse werk in de complex acute zorg.”

Feiten en cijfers

In totaal deden er 130 slachtofferacteurs van Grip 5 mee, waarvan een deel meerdere keren als patiënt werd opgevoerd. Ook deed een deel mee als verwant van een slachtoffer. Van het UMC Utrecht oefenden ongeveer 240 collega’s, van defensie in het Centraal Militair Hospitaal ruim 35. Buiten het Calamiteitenhospitaal oefenden nog eens 80 collega’s van de Veiligheidsregio en de politie, 40 medewerkers van het Rode Kruis, 15 van de RAVU en de hoofden veiligheid van de partners op het Utrecht Science Park. En om de oefening goed te laten verlopen deed daarnaast een team van zo’n 20 observanten, souffleurs en tegenspelers mee.