In de coronacrisis is ‘echt’ contact voor een groot deel vervangen door digitaal contact. De kinder- en jeugdpsychiaters Peter Deschamps & Fleur Velders van het UMC Utrecht vragen zich in dit opiniestuk af wat dat betekent voor de psychische gezondheid van kinderen.
“We bevinden ons in de unieke situatie waarin kinderen en jongeren noodgedwongen meer contact hebben met hun grootouders, vrienden, leerkrachten en muziekleraren via een scherm dan live. Contact via een scherm is natuurlijk beter dan helemaal geen contact, en de noodzaak van de maatregelen in de afgelopen weken was overduidelijk. Nu er weer wat ruimte komt voor het langere termijn perspectief rijzen er interessante nieuwe vragen vanuit de kennis van ons vak waarin contact tussen mensen een centrale plaats inneemt. Wat zou het effect zijn van minder oogcontact op de ontwikkeling van sociale vaardigheden? Kunnen mensen ook leren om zich in te leven met minder informatie over gezichtsuitdrukkingen? Kunnen onze kinderen zich niet gewoon aanpassen aan de nieuwe manier van kijken via beeldbellen waarbij je elkaar niet meer recht in de ogen kijkt? En als ze dat doen, is dat dan erg? We weten het niet.
Wat we wel weten is dat kinderen die zich sociaal en emotioneel gezond ontwikkelen vaker op volwassen leeftijd een sterkere psychische gezondheid hebben. En dat psychisch gezonde volwassen vaker ook lichamelijk gezonder zijn dan volwassenen met psychische klachten. Met andere woorden; de psychische gezondheid van kinderen is een niet te onderschatten duurzame investering in de toekomst.
Deze psychische gezondheid van kinderen hangt natuurlijk niet alleen af van de vaardigheid om goed sociaal contact te maken en zich in te leven in anderen. En ook dat hangt weer niet alleen af van de mate waarin ze gezichten van anderen kunnen zien en kunnen oefenen met oogcontact en lichaamstaal. Maar toch, in een tijd waarin de lichamelijke gezondheid van onze bevolking onze voornaamste zorg is kan het geen kwaad om ons ook met enige regelmaat af te vragen wat de gevolgen zijn van de maatregelen die we nemen op de (toekomstige) psychische gezondheid van onze kinderen en creatieve oplossingen te bedenken om hen daarbij te helpen.
Wat we namelijk ook weten is wat we zelf hebben gemist. We hebben contact gehouden, maar het echte contact gemist. We hebben ons verblind gevoeld en nu we de zorg weer aan het opstarten zijn, kunnen we scherper kijken en realiseren we ons meer dan ooit wat de onvervangbare kracht is van oogcontact voor de verbinding tussen mensen.
Als kinderpsychiaters zijn we gericht op ontwikkeling. We kijken dan ook halsreikend uit naar de komst van de nieuwste technologie waarin een algoritme het beeld voor ons zal corrigeren waardoor oogcontact via beeldbellen weer natuurlijk aanvoelt. We hopen dat we met elkaar aan creatieve real-life en online netwerken mogen bouwen om de weerbaarheid en psychische gezondheid van kinderen te vergroten. We weten dat er ons moeilijke afwegingen te wachten staan waarbij we de voor-en nadelen van de maatregelen die we nemen om de verspreiding van het Corona virus te voorkomen voor elke generatie op de korte en lange termijn mee zullen wegen. Laten we daarbij het belang van echt contact voor begrip en inleving in elkaar niet uit het oog verliezen.”
