“Hier zie je dat de wervelkolom inderdaad behoorlijk is aangetast door uitzaaiingen.” Orthopeed Jorrit-Jan (JJ) Verlaan tikt even op het beeldscherm. Zijn collega, radiotherapeut Nicolien Kasperts, knikt. “Ja, en op basis van deze beelden denk ik dat herbestraling niet zoveel zin meer heeft. Misschien wil jij een stabilisatie van de wervels doen?”

Samen bekijken ze aandachtig de CT-scan van Jan Buis, de patiënt die ze dadelijk uit de wachtkamer gaan ophalen. “Misschien. Eerst maar eens met hem praten en een lichamelijk onderzoek doen”, antwoordt JJ. Ze lopen naar de wachtruimte van Radiotherapie; een hoge ruimte met een lange leestafel, houten wanden en halfronde zitjes. De enorme glaswand biedt uitzicht op grazende paarden in een groene wei. Jan Buis is er al; een 65-jarige, forse man. Petje op, joggingbroek en sneakers. Hij zit in een rolstoel, geduwd door zijn vrouw Jeanine. “Kom u verder?”, vraagt JJ.

Minimaal invasief

Hij nodigt hem uit voor een bezoek aan de combinatiepoli orthopedie/radiotherapie. Sinds afgelopen januari kunnen mensen met uitzaaiingen in hun wervelkolom hier terecht. Goed nieuws, want nog niet zo lang geleden was je in dit stadium uitbehandeld. Mede daardoor werden uitzaaiingen in de wervelkolom geregeld niet meteen herkend en behandeld – met grote gevolgen voor de patiënt. Bijvoorbeeld een dwarslaesie, als de uitzaaiing op het ruggenmerg drukt. Bestralen is nu al jaren de meest toegepaste behandeling van pijnlijke uitzaaiingen in de wervelkolom. Maar dit helpt niet goed als de wervels zó zijn aangetast dat ze hun dragende functie grotendeels zijn verloren. Dan kan (eerst) een – liefst zo klein mogelijke – stabiliserende operatie helpen. Dat gebeurt nu nog niet vaak genoeg.

Persoonlijk behandelplan

Daarom hebben orthopeden en radiotherapeuten in het UMC Utrecht de handen ineen geslagen. Elke patiënt krijgt snel een persoonlijk behandelplan. Het doel: met zo min mogelijk interventie de patiënt minimale pijn en maximale mobiliteit bieden. Dat lukt vaak, want dankzij relatief recente ontwikkelingen in de wervelkolomchirurgie en radiotherapie, volstaat nu vaak een minimaal invasieve ingreep, bij vroeg opgespoorde uitzaaiingen. Een ijzersterk concept dus: de orthopedisch chirurg die de patiënt zo nodig stabiliseert en de radiotherapeut die de tumor onder controle houdt.

Uitgebreide uitzaaiingen

Jan Buis is inmiddels in de behandelkamer. Hij heeft uitgezaaide prostaatkanker en verschillende behandelingen achter de rug in het Diakonessenhuis. Hij is doorverwezen omdat zijn CT-scan uitgebreide uitzaaiingen in de wervelkolom laat zien. “Ik heb hier soms pijn in mijn rug”, wijst hij. “En ook in mijn linkerbeen. Maar met de rugbrace die ik net heb, is het eigenlijk wel goed te doen.” JJ vraagt hem of hij zijn urine en ontlasting kan ophouden. “Ja hoor, geen probleem”, verzekert Jan Buis. “Prima”, vindt JJ. “Kunt u opstaan en uw bovenkleding uittrekken? Dan kan ik u even onderzoeken.” Moeizaam komt zijn patiënt omhoog uit de rolstoel, maar eenmaal staand is hij verrassend mobiel. Zonder pijn kan hij door de knieën zakken, op een been staan en een rondje door de kamer lopen. Vervolgens klopt JJ op zijn rug. “Doet dat pijn?” “Valt wel mee”, antwoordt Jan Buis. Dan mag hij zich weer aankleden en gaan zitten.

Niets doen

Zijn vrouw kijkt gespannen toe, de handen ineen gestrengeld. “Wat gaat u doen?”, vraagt ze. “Moet hij geopereerd? Bestraald?” Wietse en JJ kijken elkaar aan en dan het echtpaar. “Nee, we gaan helemaal niets doen”, zegt JJ. “U heeft vrij weinig pijn, kunt uw plas en ontlasting ophouden en zich nog redelijk goed bewegen. Dat betekent dat de wervelkolom voldoende stabiel is en er geen zenuwen knel zitten. Opnieuw een bestraling lost het probleem niet op en een operatie is risicovol, ook gezien uw gewicht.” Jan Buis lacht: “145 kilo, schoon aan de haak! Maar ik ben blij dat er niets hoeft te gebeuren. Ik wil rust.” Ook zijn vrouw haalt opgelucht adem. “Dat hadden we niet verwacht. Heel fijn.” “Maar als u meer pijn krijgt of uw plas of ontlasting niet kunt ophouden, neem dan contact op. Dan kijken we verder”, legt JJ uit. “Prima”, knikt zijn patiënt.

Ze kunnen naar huis, maar gaan eerst nog een kopje koffie drinken in de wachtruimte. “Even bijkomen. Het is hier zo rustig en mooi.” Jan wijst naar de rij wuivende populieren in de verte. JJ en Wietse geven het echtpaar een hand en nodigen hun volgende patiënt uit mee te komen.

Jan en Jeanine Buis zijn niet hun echte namen.

Het vaste team van de combinatiepoli orthopedie/radiotherapie:

•          bestaat uit 1 orthopeed en 2 radiotherapeuten;

•          ziet gemiddeld 5 patiënten per week en dat aantal is groeiende;

•          kan met deze aanpak ruim driekwart van alle patiënten gepland behandelen

Verder lezen?

Lees meer over kanker op umcutrecht.nl