Prostaatkanker: twee keer bestralen genoeg?

Twee keer in plaats van vijf keer bestraald worden met de MR-Linac. En met nóg meer precisie. Dit is niet alleen minder belastend voor patiënten met prostaatkanker maar zorgt er ook voor dat meer patiënten sneller kunnen worden behandeld. UMC Utrecht gaat nu onderzoeken of twee keer bestralen de nieuwe standaard kan worden. 

De MR-Linac is een bestralingstoestel en een MRI-scanner in-één waarmee prostaatkanker heel precies kan worden bestraald. Omringende organen (zoals de blaas en de endeldarm) worden minder blootgesteld aan een hoge hoeveelheid bestraling dan bij de gebruikelijke manier van bestralen. Daardoor bestaat ook minder kans op vervelende bijwerkingen, zoals problemen bij het plassen of met de ontlasting.  

Door de hogere precisie van de MR-Linac hoeft een patiënt bovendien ook minder vaak te worden bestraald, want per keer kan een hogere dosis straling op de prostaat worden gegeven. Mensen hoeven daardoor minder vaak naar het ziekenhuis te komen.  

Bij beperkt-risico (intermediate-risk) prostaatkanker is vijf keer bestralen met de MR-Linac inmiddels de standaardbehandeling geworden. Tijdens de TURBO-studie gaat nu onderzocht worden of genezing ook kan worden bereikt in minder sessies: van vijf naar twee keer bestralen met de MR-Linac. 

Jochem van der Voort van Zyp, radiotherapeut en associate professor in UMC Utrecht: “We gebruiken hierbij comprehensive motion management. Nieuw is dat we in deze studie elke twee seconden tijdens het bestralen een MRI-scan maken. Hiermee kunnen we checken of de tumor zich nog in het bestralingsveld bevindt. Mocht de tumor tijdens deze controles uit het bestralingsveld schuiven, dan kunnen we het bestralingsveld aanpassen waardoor we zeer nauwkeurig kunnen blijven bestralen. Op die manier kunnen we niet alleen bestralingsschema’s verkorten, maar ook veilig een hogere dosis geven op de prostaat.  

Vergelijken met standaard 

De onderzoekers gaan 80 mensen twee keer bestralen, en de resultaten vergelijken met die van evenveel patiënten die de standaardbehandeling (vijf sessies) krijgen. Ze gaan kijken of er verschil is in het aantal bijwerkingen. Ook gaan ze evalueren of twee keer bestralen met een iets hogere dosis zal leiden tot een betere beheersing van de prostaatkanker. 

Arts-onderzoeker Tariq Lalmahomed: “Binnen de TURBO-studie monitoren we alle 160 deelnemers vijf jaar lang: we vragen regelmatig naar bijwerkingen van de behandeling, en we houden de PSA-waarde in de gaten. (Een verhoogde waarde van het eiwit PSA kan een indicatie zijn voor prostaatkanker – red.) Zo houden we een vinger aan de pols, en kunnen we snel inspelen op de bevindingen die we doen. Uiteindelijk willen we leren van iedere patiënt. We hopen medio 2030 definitieve conclusies te kunnen trekken. Misschien wordt dit dan wel de standaardbehandeling voor iedereen met beperkt-risico prostaatkanker!”  

Minder lange wachtlijsten 

Als de resultaten van de TURBO-studie gunstig zijn, is dat niet alleen goed nieuws voor de behandelde patiënten maar ook voor de zorg in het algemeen. Want doordat minder sessies nodig zijn, kunnen meer mensen in dezelfde tijd worden behandeld, en hoeven zij minder lang te wachten op hun behandeling met de MR-Linac.  

“Duurzame zorg is toekomstbestendige zorg, en daar zetten wij met de TURBO-studie op in”, aldus Tariq. “Door het aantal bestralingen terug te dringen, kunnen we de prostaatkankerzorg efficiënter en op den duur ook goedkoper maken. Ons doel is om iedere patiënt de best mogelijke zorg te bieden, met oog voor de maatschappij in zijn geheel.”