Onderzoekers van het Prinses Máxima Centrum, het Wilhelmina Kinderziekenhuis (WKZ) en UMC Utrecht hebben samen een eerste stap gezet naar een nieuwe DNA-test voor schimmelinfecties bij kinderen met leukemie of na een stamceltransplantatie. Die test zou in de toekomst kunnen zorgen voor een snellere en nauwkeurigere diagnose van deze belangrijke complicatie.
Elk jaar krijgen ongeveer 150 kinderen in Nederland de diagnose leukemie. Tijdens en na de intensieve behandeling is hun afweer verzwakt, waardoor ze extra kwetsbaar zijn voor infecties. Soms ontstaat koorts en helpt antibiotica niet. Dan is een schimmelinfectie een mogelijke oorzaak. Zo’n infectie is een ernstige complicatie die de behandeling kan vertragen of onderbreken.
Kinderoncoloog in opleiding en onderzoeker Laura Rotte van het Prinses Máxima Centrum ziet in haar werk de gevolgen hiervan: ‘Om te achterhalen of er een schimmel actief is, moeten kinderen nu vaak een longspoeling ondergaan onder narcose. Helaas lukt het niet altijd om in de vloeistof van de longspoeling precies te bepalen of en welke schimmel er zit.’
Schimmel-DNA als aanknopingspunt
In samenwerking met het UMC Utrecht onderzochten de onderzoekers of celvrij schimmel-DNA in het vocht verkregen uit de longspoeling én bloed kan worden gebruikt voor de diagnose. Onderzoeker Emmy Wesdorp, tijdens het onderzoek werkzaam in het Center for Molecular Medicine van UMC Utrecht en nu bio-informaticus in de Tytgat-groep van het Máxima, legt uit: ‘We gebruiken geavanceerde technieken om miljoenen DNA-fragmenten uit te lezen. Slechts een fractie daarvan is van schimmels. Het is alsof je in een volle papiercontainer met blauwe confetti tientallen witte snippertjes zoekt.’
De onderzoeksgroep van Oncode Institute onderzoeker prof. dr. Jeroen de Ridder aan het Center for Molecular Medicine ontwikkelde een werkwijze om celvrij schimmel-DNA in monsters op te sporen. Door dit DNA te vergelijken met grote databases konden de onderzoekers vaststellen of er sprake was van een schimmelinfectie, en zo ja, welke schimmel deze veroorzaakte. In een eerste testgroep van zeven kinderen, die verdacht werden van een schimmelinfectie, werd zowel in de vloeistof van de longspoeling als in het bloed Aspergillus fumigatus gevonden. Bij vijf van hen werd ook schimmel-DNA in het bloed aangetoond. Dit zou een veel minder belastende methode dan de gebruikelijke longspoeling voor kinderen kunnen zijn.
De onderzoekers publiceerden de resultaten in npj Genomic Medicine.
Toekomstige toepassing in de kliniek
Volgens prof. dr. Louis Bont, kinderarts-infectioloog in het WKZ en als clinical trialist verbonden aan de Tissing-groep in het Máxima, is de test veelbelovend: ‘We kunnen hiermee in de toekomst wellicht beter onderbouwd kiezen voor een gerichte schimmelbehandeling. Dat helpt om onnodige medicatie met bijbehorende bijwerkingen en schade aan organen te voorkomen. En dat verbetert weer de kwaliteit van leven van kinderen met kanker.’
De onderzoekers hopen de test in de toekomst verder uit te breiden naar andere soorten schimmels. ‘Ons doel is een diagnostische test die breed toepasbaar is én weinig belastend voor kinderen,’ zegt Rotte. Wesdorp vult aan: ‘We staan aan het begin, maar dit onderzoek laat zien dat het kan werken.’
