‘Van geneeskunde naar geneeskunst’

Hoe maken we de volgende generaties dokters fit for the future? Kinderarts en SUMMA-opleidingscoördinator Annet van Royen-Kerkhof pleit voor een terugkeer naar de geneeskunst, zodat nieuwe artsen leren omgaan met onzekerheid en hun creativiteit aanscherpen.

“Het medisch kennisdomein blijft bestaan. Maar hoe je dit toepast, dat is erg aan het veranderen”, vertelt kinderarts en SUMMA-opleidingscoördinator Annet van Royen-Kerkhof. “Niet meer tussen de vier muren van het ziekenhuis bijvoorbeeld, maar meer op afstand. En patiënten worden meer eigenaar van hun eigen gegevens: ze meten zelf en stellen de gegevens van die metingen ter beschikking aan de arts. Onze toekomstige artsen krijgen te maken met een andere rol. Daarvoor moeten ze goed naar patiënten kunnen luisteren en met hen communiceren. En dat moeten ze bijvoorbeeld ook met een andere discipline zoals technische ingenieurs kunnen om alle technologische ontwikkelingen te volgen.”

Opleiding tot basisarts én klinisch onderzoeker

Annet is als opleidingscoördinator betrokken bij de Selective Utrecht Medical Master (SUMMA):  “In deze master leiden we veertig studenten per jaar op tot basisarts én klinisch onderzoeker tegelijk. Hoe zorgen we ervoor dat zij straks toegerust zijn voor die andere rol en dat burn-out onder medisch specialisten in opleiding en medisch studenten minder voorkomt in plaats van meer? Het antwoord: door breed te leren kijken en de dialoog met andere disciplines aan te gaan. Toen ik twee jaar geleden als SUMMA-coördinator begon, heb ik als eerste de ontwikkeling van een nieuwe leerlijn binnen de opleiding opgepakt: Professionele Ontwikkeling. Samen met kinderlongarts Bert Arets. Hiermee wilden we een nieuw element in de opleiding brengen: leren samenwerken vanuit de centrale vraag hoe je het medisch vak kunt leren vormgeven in je persoonlijke leven?“

Persoonlijk leiderschap

“De leerlijn Professionele Ontwikkeling is gericht op de langere termijn, waarin we studenten coachen en volgen. En proberen om ze ‘Fit for the future’ te maken. Dat draait om persoonlijk leiderschap. Blijven leren, zelfreflectie en oog houden voor de balans tussen werk en privé. In een veilige omgeving en begeleid door een coach-docent krijgt de student de gelegenheid deze vaardigheden te ontwikkelen. Bijna al onze docenten zijn zelf ook werkzaam als arts-onderzoeker in het UMC Utrecht. Zij zijn dus een rolmodel voor studenten.”

Leren observeren in het Rijksmuseum

Zoals het Brits medisch tijdschrift The Lancet schreef over ‘tolerating uncertainty’ in de rol als arts, denkt Annet dat we in het onderwijs toe moeten naar ‘teaching uncertainty’. “Want als een patiënt naar je toekomt met bepaalde klachten, is dat anders dan wat je geleerd hebt in de medische boeken. Dat brengt sowieso onzekerheid met zich mee. Wat kan helpen om met je onzekerheid te leren omgaan, is verbinding leggen met de kunsten. Kunst is een belangrijke vormende factor in de geneeskunde. Net als de geesteswetenschappen dat zijn.”
Volgens Annet is het keuzevak ‘Hoe is het om patiënt te zijn?’ daar een mooi voorbeeld van. “Met bachelorstudenten geneeskunde, literatuur en geesteswetenschappen, verpleegkundigen en een hoogleraar bezochten we het Rijksmuseum in Amsterdam. Daar wilden we de studenten niet oordelend, maar feitelijk leren observeren. Zodat zij leren observeren, buiten kaders leren denken en hun creativiteit aanscherpen. Zo leren ze op een andere manier na te denken over ziekte en gezondheid.”

Tech-track

De leerlijn Professionele Ontwikkeling binnen SUMMA is er nu, evenals een technische track, voor studenten die patiëntenzorg willen combineren met onderzoek op medisch technologisch gebied. “Maar ik wil nog meer inbrengen in de opleiding van onze toekomstige dokters”, vertelt Annet. “Zoals de publiekslezingen van De Nieuwe Utrechtse School, een samenwerking tussen het UMC Utrecht en de faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit Utrecht. Daarin draait alles om dat samenspel tussen de kunsten, geesteswetenschappen en geneeskunde. De tech-track willen we met de TU Eindhoven en de Graduate School of Life Sciences gaan verdiepen in de vorm van projectonderwijs. En het CRU bachelor keuzevak van het Rijksmuseum wil ik ook in de SUMMA-opleiding gaan doen.“

Interdisciplinaire dialoog

“Mijn missie voor 2019? Die interdisciplinaire dialoog! Richting technologie, richting geesteswetenschappen. Over de schutting kijken. Je onzekerheid omarmen als drive om een betere arts te zijn. Van geneeskunde terug naar de geneeskunst. Patiënten nemen geen genoegen meer met een geprotocolleerde behandeling. Zij willen op maat gesneden zorg: Van ‘evidence based’ naar ‘personalised medicine’. Als we onze toekomstige artsen kunnen opleiden in die vaardigheden, dan zijn ze voorbereid op de gezondheidszorg van morgen.”