In het DNA van onze cellen ontstaat voortdurend schade. Goed herstel van deze schade is essentieel om ziektes zoals kanker te voorkomen. Toch zijn de eigenschappen van ons DNA niet overal hetzelfde, en dat geldt ook voor de mechanismen die de schade repareren. Aniek Janssen, associate professor in het UMC Utrecht, ontving op 3 december 2024 een grote beurs van 2 miljoen euro om meer onderzoek te doen naar dit onderwerp in fruitvliegen.
Met de ERC Consolidator Grant ondersteunt de Europese Onderzoeksraad excellente onderzoekers bij het opzetten van hun eigen onderzoeksgroep en het uitvoeren van vernieuwend wetenschappelijk onderzoek. Samen met 328 andere Europese onderzoekers ontving Aniek Janssen deze prestigieuze beurs. Hiermee kan haar team zich de komende jaren inzetten voor een beter begrip van het ontstaan van kanker en aangrijpingspunten vinden voor nieuwe behandelingen.
“Ik vind het belangrijk om te kijken naar wat we in de toekomst met deze informatie kunnen. Hoe gaat het mis bij kanker en wat betekent dat voor eventuele nieuwe therapieën?”
Los en compact DNA: een belangrijk verschil
Ons DNA is niet overal hetzelfde. Hoe zit dat? Ons DNA is ontzettend lang, zo’n 2 meter per cel, maar ligt opgeslagen in de kern van hele kleine cellen. Om ruimte te besparen, is het DNA daarom goed verpakt. Sommige stukken van het DNA losjes verpakt, terwijl andere delen juist zeer compact verpakt zijn. Wanneer DNA compact verpakt is, wordt dit heterochromatine genoemd – het centrale onderwerp van Anieks onderzoek. “Wij onderzoeken specifiek hoe de reparatie van DNA-schade werkt in heterochromatine, het compact verpakte DNA,” legt Aniek uit.
Uit onderzoek blijkt inmiddels dat de reparatie van DNA-schade in compact verpakt DNA anders verloopt dan in los verpakt DNA. Het team van Aniek duikt in de moleculaire mechanismen die hierachter verschuilen, door deze processen in fruitvliegen te bestuderen. Waarom fruitvliegen? “Fruitvliegen delen 75% van de genen die bij mensen ziekten veroorzaken. Het DNA van fruitvliegen kunnen we makkelijk manipuleren en ze planten zich snel voort. Dat maakt het een ideaal model om de reparatie van DNA schade te bestuderen,” legt Aniek uit. Daarnaast kijken ze naar wat er in dit compacte DNA verandert in kankercellen. Bij het ontstaan van kanker vinden er in cellen namelijk allerlei veranderingen plaats. Er is echter nog weinig bekend over wat er precies verandert in het dicht verpakte DNA van kankercellen.
