De biologie achter het brein
De hersenen zijn het minst begrepen orgaan, die stelling durft hoogleraar psychiatrie René Kahn van het UMC Utrecht Hersencentrum wel aan.
Toch wordt al tientallen jaren steeds slimmer onderzoek naar de hersenen gedaan. Met nieuwe scanners kunnen artsen ‘in’ de hersenen kijken. Genetisch onderzoek vertelt welke genen betrokken zijn bij hersenziekten. Wat heeft dat onderzoek opgeleverd?
Biologische oorzaak uitklapper, klik om te openen
“De belangrijkste opbrengst is het besef dat ziekten als depressie, schizofrenie, alcoholisme en autisme in de hersenen zitten,” vindt Kahn. “Het klinkt misschien heel voor de hand liggend, maar dat was het twintig jaar geleden zeker niet. Pas als we ons realiseren dat deze ziekten een biologische oorzaak hebben, kunnen we
beter nadenken over mogelijke nieuwe medicijnen.”
Nieuwe aanknopingspunten? uitklapper, klik om te openen
Tegelijkertijd zijn er de afgelopen decennia nauwelijks nieuwe medicijnen tegen hersenziekten bij gekomen. “De meeste psychiatrische middelen zijn inderdaad zo’n vijftig tot zestig jaar geleden ontdekt. Je zou kunnen zeggen dat ze redelijk effectief zijn, maar we hebben inderdaad ook weinig nieuwe aanknopingspunten gevonden. Ook blijken de resultaten van veel proefdieronderzoek naar hersenziekten moeilijk te vertalen naar mensen.”
Kahn verwacht wel veel van grootschalige internationale samenwerking. Hersenonderzoekers combineren dan al hun gegevens om tot nieuwe inzichten te komen. Hij hoopt ook dat vroege opsporing van bijvoorbeeld schizofrenie leidt tot vroegere behandeling en een betere kwaliteit van leven voor deze patiënten.
Eng uitklapper, klik om te openen
Het stigma dat veel patiënten met een psychiatrische ziekte ervaren zal waarschijnlijk niet snel verdwijnen. “Mensen vinden het eng als iemand een hersenziekte heeft omdat hij ook de persoonlijkheid van een patiënt beïnvloedt,” denkt Kahn. “Je zegt wel: ‘Ik heb het aan m’n heup’ of ‘aan m’n hart,’ maar niet dat je iets ‘aan je hersenen’ hebt. Terwijl het net zo’n biologische oorzaak kan hebben.”
Prof. dr. René kahn
Hoogleraar psychiatrie
Slim! uitklapper, klik om te openen
6. Geniet aanzien
Status leidt tot een langer en gelukkiger leven, ook door een actiever beloningscentrum.
7. Drink niet
Alcohol beschadigt hersencellen, ook al zijn het maar twee glazen per dag.
8. Zweet
Fysieke inspanning leidt tot nieuwe hersencellen en betere hersenprestaties.
9. Speel
Het spelen van actievideogames bevordert het snel nemen van beslissingen.
10. Kies uw ouders met zorg
Een tip met een knipoog. Maar je genen bepalen voor een groot deel hoe je hersenen werken. Net als de omgeving waar je opgroeit, die gekozen is door je ouders.
Om je hersenen gezond te houden, of zelfs om slimmer te worden, kun je op internet heel veel testen en spellen vinden. Leuk, maar die zijn niet allemaal wetenschappelijk even goed onderbouwd. Hoogleraar psychiatrie René Kahn van het UMC Utrecht formuleerde in een handzaam boekje: De tien geboden voor het brein.
1. Studeer
Het leren van nieuwe dingen leidt tot nieuwe hersencellen.
2. Slaap
Slapen is nodig voor de ontwikkeling van je hersen, voor het repareren van schade en de vorming van nieuwe cellen.
3. Maak muziek
Mensen die al vanaf jonge leeftijd muziek maken, hebben meer en stevigere verbindingen in de hersenen en vaak een hoger IQ.
4. Stress niet
Langdurige onvermijdbare stress leidt tot hersenschade. Kom dus niet klem te zitten.
5. Maak vrienden
Een groot sociaal netwerk en/of een vaste partner stimuleert het beloningscentrum in de hersenen.