Orgaantjes kweken & 3D-printen
De geprinte schedel die hersenchirurg dr. Bon Verweij in 2014 bij een patiënte plaatste, was wereldnieuws. Niet iedere dag is het UMC Utrecht op tv. Het meeste onderzoek gebeurt achter de schermen. Spannend en veelbelovend is het wel.
Wat brengt de toekomst? uitklapper, klik om te openen
De geprinte schedel die hersenchirurg dr. Bon Verweij in 2014 bij een patiënte plaatste, was wereldnieuws. Niet iedere dag is het UMC Utrecht op tv. Het meeste onderzoek gebeurt achter de schermen. Spannend en veelbelovend is het wel.
Het kan al bijna: met bioprinters levende 3D-implantaten maken. Misschien dat beschadigde of versleten gewrichten hiermee zijn te behandelen. Zo ver is het nog niet. Maar het UMC Utrecht zit niet stil.
Meniscus
Stamcellen bieden al veel hulp. Dat zijn cellen die zich kunnen specialiseren, bijvoorbeeld tot nier-, long- of kraakbeencel. Nu al is kraakbeenherstel met hulp van stamcellen een echte behandeling (zie pagina hiernaast).
Er zijn al 35 patiënten met knieschade mee geholpen. En die zijn allemaal weer op de been. Nu onderzoekt het UMC Utrecht of een meniscus ook zo is te behandelen. Misschien is het in 2016 al zover.
Piepklein orgaan
Uit stamcellen van mensen zijn piepkleine organen, organoïden, te kweken. Daarop kun je veel onderzoek doen zonder patiënten te belasten. Zoals de oorzaak van een ziekte achterhalen. Of de werking van medicijnen testen. Misschien kun je er ooit nieuwe organen mee bouwen. Dat zal nog een tijd duren, maar de gouden route tussen lab en patiënt (en andersom) is wel de toekomst.
Willen we dit allemaal? uitklapper, klik om te openen
"De meeste ontwikkelingen zijn niet zomaar goed of slecht"
Miniorganen kweken uit menselijke cellen. Donorcellen gebruiken voor kraakbeenherstel. Is dat wenselijk? En doen we dat zorgvuldig?
“Vragen stellen helpt de wetenschap in de goede richting,” zegt Annelien Bredenoord, ethicus bij het UMC Utrecht. Sommige mensen vinden het geen goed idee: alles wat kan ook écht doen. Bijvoorbeeld vanuit hun geloof. Of omdat ze niet willen knutselen aan de natuur. Anderen vinden dat juist wel goed. “De meeste ontwikkelingen zijn niet zomaar goed of slecht. Met kernenergie kun je een bom maken, maar ook mensen met kanker bestralen. Het is maar net wat je ermee doet.”
Vooruitgang in 3 stappen
In het lab
Materiaal dat na een operatie overblijft, zoals een beetje weefsel, mag voor onderzoek worden gebruikt als de patiënt geen bezwaar maakt. Om speciaal bij de patiënt cellen af te nemen, heeft de arts altijd je toestemming nodig, net als voor het kweken van een miniorgaan.
Testen bij mensen
Na de labfase wordt een nieuwe behande- ling op mensen getest. Test je eerst op gezonde of meteen op zieke mensen? Een speciale medisch-ethische commissie kijkt mee en let erop dat er een goede balans is tussen mogelijke risico’s en het nut van het onderzoek.
Nieuwe behandeling
Politici bepalen de prijs van de nieuwe behandeling en of die wordt vergoed. Nu is het kostbaar om medicijnen te testen op organoïden gekweekt uit menselijke cellen. In de toekomst zouden die dé testmethode kunnen worden en krijgen patiënten medicijnen op maat.