13 mrt: Staphylococcus aureus kan heel specifiek immuuncellen doden
Een van de meest voorkomende verwekkers van bacteriële infecties bij de mens is Staphylococcus aureus (in het kort S. aureus). S. aureus kan verschillende typen infecties veroorzaken, van vrij onschuldige huidinfecties tot ernstige infecties met fatale gevolgen. Met de komst van de beruchte methicilline-resistente S. aureus (MRSA) varianten, die resistent zijn voor veelgebruikte antibiotica, is S. aureus nu een gevaar voor de volksgezondheid. Deze antibioticaresistente varianten veroorzaken vaak ook ernstigere infecties. Het is dus noodzakelijk dat wij hier nieuwe behandelmethoden en effectieve vaccins tegen ontwikkelen.
Immuunevasie en toxines
Neutrofielen zijn de meest voorkomende immuuncellen in bloed en zijn de belangrijkste afweercellen die betrokken zijn bij het doden van binnendringende bacteriën. De S. aureus bacterie produceert echter na infectie stoffen die de herkenning en werking van het immuunsysteem verstoren. De meeste van deze zogenaamde immuunevasie-eiwitten belemmeren specifiek de werking van neutrofielen. Een belangrijke groep immuunevasie-eiwitten zijn de toxines, ook wel leukocidins genoemd. Deze toxines kunnen door middel van ingenieuze strategiën specifiek gaten in neutrofielen maken en deze uitschakelen.
Transgene muis
Het onderzoek naar de werking van deze toxines is lastig en uitdagend omdat deze toxines alleen op menselijke cellen werken, maar niet in andere modellen. Promovendus Angelino Tromp van de afdeling Medische Microbiologie van het UMC Utrecht heeft, samen met internationale onderzoeksinstituten, een humaan transgene muis ontwikkeld (het inbrengen van menselijk erfelijk materiaal in een muis). Dit heeft het mogelijk gemaakt het effect van toxines gedurende infectie te bestuderen. Naast het ontrafelen van de rol die ze spelen in de eerste stadia van een S. aureus infectie, bewijzen Tromp en collega’s als eersten dat meerdere componenten van toxines een rol spelen in het aangrijpen en onschadelijk maken van neutrofielen (voorheen dacht men dat alleen één component hierbij een rol speelde).
Dit onderzoek verandert dit ons begrip van hoe deze toxines te werk gaan en verklaart het tot nu toe onopgeloste vraagstukken. Met deze kennis kunnen onderzoekers betere modellen ontwikkelen om zowel de wijze waarop S. aureus infectie ontstaat te bestuderen, als nieuwe behandelingen voor infectie met S. aureus te ontwikkelen.
Promotie
Angelino Tromp (Den Haag, 1988) promoveerde op 12 maart 2019 aan de Universiteit Utrecht op het proefschrift “Targeting phagocytes: learning from Staphylococcus aureus”. Promotor was prof. dr. J.A.G. van Strijp; copromotoren waren dr. P.J.A. Haas en dr. A.N. Spaan (afdeling Medische Microbiologie, UMC Utrecht).