Ziekenhuizen die patiënten met kanker behandelen, zouden hen routinematig hulp moeten bieden bij stoppen met roken. Dat is het advies van de Utrechtse onderzoeker Jeroen Derksen. Hij promoveerde onlangs o.a. op een studie die uitwijst dat hulp bij stoppen met roken momenteel een onderbenut onderdeel is in de behandeling van kanker. Ongeveer twee derde van de kankerpatiënten die roken bij diagnose, blijft roken tijdens de follow-up, en we weten dat dit samenhangt met een 50-60% verhoogd risico op overlijden. Stoppen met roken zou de uitkomsten van de behandeling dus kunnen verbeteren. Zijn visie wordt breed gedeeld onder Europese oncologen, maar tot nu toe wordt stop-hulp maar door weinig oncologen besproken met patiënten die roken ten tijde van diagnose.

In Nederland ontwikkelt 1 op de 20 mensen darmkanker. Een gezonde leefstijl speelt een belangrijke rol bij het voorkomen van deze ziekte. Onderzoeker Jeroen Derksen: “Ook ná diagnose hebben leefgewoonten invloed op de vooruitzichten. Een patiënt kan dus zelf bijdragen aan een verbeterde overleving. Bovendien is de kwaliteit van leven beter als het mensen bijvoorbeeld lukt om meer te bewegen of alsnog te stoppen met roken. Ze hebben dan ook minder last van bijwerkingen van medicijnen die zij moeten gebruiken. Artsen kunnen dus de uitkomsten van hun behandeling verbeteren, bijvoorbeeld door patiënten te helpen bij stoppen met roken.”

Spiermassa

Derksen onderzocht beschikbare gegevens van een klinische studie in patiënten met uitgezaaide darmkanker (de CAIRO3 studie). Hieruit bleek dat verlies van spiermassa, ook wel sarcopenie, naast slechtere behandeluitkomsten, ook samenhangt met een verminderde kwaliteit van leven ¹. Jeroen Derksen: “Verlies van spiermassa heeft direct te maken met je leefstijl. De oncologische behandeling zou daarom een combinatie moeten zijn van de tumor bestrijden én leefstijl aanpassen.” Derksen is van plan deze bevindingen te gaan valideren met onderzoeksgegevens die momenteel worden verzameld in het Prospectief Landelijk CRC (PLCRC) cohort; een landelijk platform voor het verzamelen van gegevens van patiënten met dikkedarmkanker voor wetenschappelijk onderzoek ter verbetering van de prognose en kwaliteit van leven.

Internationaal

Dat stoppen met roken bijdraagt aan een betere prognose is reeds bij velen bekend, maar er is nu ook gevonden dat roken bij darmkanker bijdraagt aan het verlies van spiermassa. Dit spiermassa verlies hangt samen met meer bijwerkingen van de behandeling en met een kortere overleving. Nóg een reden dus om de relevantie van het stoppen met roken, ook ná diagnose, te benadrukken. Derksen heeft met zijn collega-onderzoekers 544 Europese oncologen naar hun opvattingen hierover gevraagd ². “De meerderheid onderschreef onze conclusie”, zo meldt hij, “maar slechts een minderheid biedt ook daadwerkelijk ondersteuning bij stoppen met roken. De meest genoemde barrières waren gebrek aan tijd, middelen en opleiding. Als we daar iets aan kunnen veranderen, zouden de behandeluitkomsten bij (darm)kanker dus nog verder kunnen verbeteren.” Voor wat betreft Nederland, zijn we blij om te zien dat er in het 2020 SONCOS normeringsrapport extra aandacht wordt gevraagd voor toegang tot een rookstoppoli ³.

Dit promotieonderzoek ondersteunt de noodzaak voor een integraal behandelprogramma waarin, naast de conventionele behandeling, patiënt-specifieke (leefstijl)factoren worden meegewogen om behandeluitkomsten te verbeteren.

¹ Jeroen W.G. Derksen, Sophie A. Kurk, et al., The association between changes in muscle mass and quality of life in patients with metastatic colorectal cancer. Journal of Cachexia, Sarcopenia and Muscle. Volume11, Issue4, 2020, Pages 919-928, https://doi.org/10.1002/jcsm.12562

² Jeroen W.G. Derksen, Graham W. Warren, et al., European practice patterns and barriers to smoking cessation after a cancer diagnosis in the setting of curative versus palliative cancer treatment, European Journal of Cancer, Volume 138, 2020, Pages 99-108, https://doi.org/10.1016/j.ejca.2020.07.020

³ https://www.nvmo.org/2020/03/soncos-normeringsrapport-2020/