De behandeling van de huidziekte netelroos (galbulten) met omalizumab is effectief en veilig in de dagelijkse praktijk. Hierdoor kan bij de meeste patiënten de tijdsperiode tussen injecties worden verlengd of kan de behandeling op termijn zelfs helemaal worden gestaakt. Bij patiënten waarbij de standaarddosis omalizumab onvoldoende verlichting bracht hadden was hogere dosis bij de meesten wel effectief. Dit waren de belangrijkste conclusies van het promotieonderzoek van Mehran Alizadeh Aghdam (UMC Utrecht) die zijn proefschrift op 31 oktober verdedigde aan de Universiteit Utrecht.

Netelroos (of galbulten), door medici ook wel urticaria genoemd, is een jeukende huiduitslag met bleekroze, lichtgezwollen vlekken. Wanneer d klachten minstens zes weken aanhouden (al dan niet gepaard gaande met angio-oedeem, een diepe zwelling van de huid en/of slijmvliezen) spreken we van chronische urticaria. Patiënten met een chronische vorm van deze huidziekte ervaren vaak een sterk verminderde kwaliteit van leven. Uit gerandomiseerde gecontroleerde studies blijkt dat behandeling met het monoklonale antilichaam omalizumab (Xolair) een veilige en effectieve optie is bij patiënten met netelroos. Gegevens uit de dagelijkse praktijk zijn echter beperkt tot kortdurende studies of richten zich alleen op effectiviteit of bijwerkingen. Mehran Alizadeh Aghdam en zijn collega's onderzochten in een dagelijkse praktijkstudie de werking van omalizumab op langere termijn bij patiënten met chronische netelroos bij wie antihistaminica onvoldoende verlichting gaven. Hij voerde zijn onderzoek uit op de afdeling Dermatologie & Allergologie van het UMC Utrecht, een erkend internationaal referentie- en expertisecentrum voor chronische urticaria binnen het Europese GA²LEN-netwerk.

Omalizumab in de dagelijkse praktijk

Mehran Alizadeh Aghdam en zijn collega’s onderzochten omalizumab bij netelroos met behulp van een zogenaamde 'drug survival analysis'. Hierbij kijkt men hoe lang een geneesmiddel wordt gebruikt en wordt het tijdstip en de reden van stoppen nauwkeurig vastgelegd. Uit deze studie bleek dat behandeling met omalizumab bij 659 volwassen patiënten met een behandelduur tot wel 8 jaar zeer effectief was. Van alle patiënten die met omalizumab begonnen, daalde het aantal gebruikers van 76 procent na 1 jaar naar 37 procent na 5 jaar. Patienten die stopten met de behandeling deden dit vooral omdat omalizumab de ziekte goed onder controle had gebracht. Ineffectiviteit of bijwerkingen waren slechts af en toe redenen voor stopzetting, wat de hoge effectiviteit en veiligheid van omalizumab in de dagelijkse praktijk bevestigde. Vergelijkbare resultaten werden gezien in een kleiner onderzoek bij 38 kinderen met netelroos. De studies lieten verder zien dat bij patiënten met een goede respons het behandelingsinterval van omalizumab kon worden verlengd van 4 weken tot 7 weken of zelfs langer. Bij patiënten met een onvoldoende effect met de standaarddosis van omalizumab 300 mg leidde een dosisverhoging tot 600 mg tot een duidelijke verbetering bij 61 procent van de patiënten.

Immuuneffecten van omalizumab

De exacte oorzaak van netelroos en het exacte werkingsmechanisme van omalizumab blijven onbekend. De onderzoekers ontdekten dat de expressie van IgE-receptoren met hoge affiniteit (FcεRI) op basofiele granulocyten (een bepaald type afweercel) afnam na toediening van omalizumab, terwijl de anti-IgE-geïnduceerde degranulatie significant toenam. Daarnaast toonden de onderzoekers de aanwezigheid van complement component C4d aan in de aangetaste huid en verhoogde bloedspiegels van component C5a bij netelroos, wat suggereert dat complementactivatie een rol speelt in de pathogenese van netelroos. Geen van de bevindingen met betrekking tot het complementsysteem of FcεRI-expressie kon echter in verband worden gebracht met de respons op de behandeling met omalizumab.

Mehran Alizadah Aghdam en collega’s toonden tenslotte aan dat angio-oedeem, met of zonder huiduitslag, bij de meerderheid van de patiënten goed beheersbaar is zonder profylactische therapie of met antihistamine monotherapie. Veertien procent had aanvullende behandeling met omalizumab of andere geneesmiddelen nodig. Bij patiënten met angio-oedeem zonder huiduitslag zou behandeling met een recombinant humane C1-esteraseremmer (Ruconest) een optie kunnen zijn wanneer omalizumab onvoldoende werkt.

De bevindingen in dit proefschrift bieden nieuwe inzichten in de oorzaak en behandeling van netelroos en suggereren aangrijpingspunten voor een behandeling op maat.

Verdediging proefschrift