Met de introductie van volledig geautomatiseerde flowcytometrie op de trauma-afdeling kan onderzoek van het afweersysteem bij traumapatiënten veel sneller, beter en goedkoper worden uitgevoerd. Bovendien hoeft het niet langer in een gespecialiseerd laboratorium te worden uitgevoerd, maar kan het ook in een point-of-care setting zoals de spoedeisende hulp, de intensive care, in de huisartsenpraktijk of in een veldhospitaal worden gedaan. Volgens Roy Spijkerman (UMC Utrecht), die op 8 februari in Utrecht promoveerde op zijn proefschrift, krijgen traumapatiënten hiermee een meer gepersonaliseerde behandeling, waardoor levens gered kunnen worden.

Steeds meer patiënten overleven tegenwoordig na een trauma en de belangrijkste reden voor ziekenhuissterfte na trauma in de Westerse wereld is veranderd in sterfte door immuun-gerelateerde complicaties. Na de eerste fase te hebben overleefd, kunnen traumapatiënten nog steeds overlijden aan de gevolgen van een ontspoorde immuunrespons of aan ernstige infecties. Daarom verschuift de prioriteit bij de klinische besluitvorming op de trauma-afdeling tegenwoordig in de richting van preventie van dergelijke immuun-gerelateerde complicaties. De eerste stap in dit proces is de snelle herkenning van patiënten die verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van zulke mogelijk ernstige complicaties.

Neutrofielen: biomarker van belang

Trauma leidt tot een complexe ontstekingsreactie die parallel zorgt voor zowel activatie als remming van het immuunsysteem, een evenwicht dat gemakkelijk kan ontsporen. Neutrofiele granulocyten zijn het meest voorkomende type witte bloedcellen en reageren op de talloze door het trauma geïnduceerde moleculen, afkomstig van beschadigde endogene cellen, alsook van microben afkomstig van geïnfecteerde wonden, buiktrauma of doorbroken barrières. Als gevolg daarvan kunnen de kenmerken (het fenotype) en de functie van de neutrofielen veranderen (minder responsief en/of meer immunosuppressief), wat ervoor heeft gezorgd dat de neutrofiel een interessante biomarker voor de traumatoloog is geworden.

Analyse van het afweersysteem

Volautomatische flowcytometrie is een nieuwe techniek voor onderzoek van het afweersysteem. Gebleken is dat deze techniek de kwaliteit en de reproduceerbaarheid van de analyse van afweercellen verhoogt. Bovendien maakt volautomatische flowcytometrie een point-of-care implementatie en eenvoudige klinische toepasbaarheid mogelijk. Roy Spijkerman MD (afdeling Traumachirurgie en afdeling Experimentele Longziekten, UMC Utrecht) heeft in zijn promotieonderzoek vastgesteld dat de verandering in de karakteristieken van de neutrofielen vroeg na een ziekenhuisopname een ontsporing van het immuunsysteem bij traumapatiënten goed kan voorspellen. Door deze complexe samengestelde biomarker met behulp van deze nieuwe techniek te analyseren, is het eenvoudiger geworden om te voorspellen welke patiënten een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van immuun-gerelateerde complicaties. Met deze kennis kan de behandelende arts anticiperen en het beste behandelingsprotocol voor een bepaalde traumapatiënt kiezen (zoals uitvoeren van schade beperkende chirurgie, starten van reanimatie, toedienen van preventieve antibiotica en/of bepalen van de timing van definitieve chirurgie).

Sneller, beter, goedkoper

In de medische wereld wordt conventionele flowcytometrie op grote schaal gebruikt om te helpen bij de diagnose en prognose van ziekten. Flowcytometrie was vroeger echter een dure en tijdrovende technologie en heeft verschillende nadelen.

Roy Spijkerman over de praktische toepasbaarheid van volautomatische flowcytometrie: "In ons onderzoek hebben we volautomatische flowcytometrie - de nieuwste ontwikkeling in de cytometrie - onderzocht in de traumatologie. Met deze nieuwe techniek, die recent ook is geïmplementeerd in de dagelijkse klinische zorg op de afdeling traumatologie van het UMC Utrecht, kan de analyse van het immuunsysteem veel sneller, beter en goedkoper worden uitgevoerd. Bovendien hoeft het niet meer in een gespecialiseerd laboratorium te worden uitgevoerd, maar kan het ook op de afdeling waar de reumapatiënt zich bevindt worden gedaan. Bijvoorbeeld op de spoedeisende hulp, op de intensive care, in de huisartsenpraktijk of in een veldhospitaal. Deze bevindingen maken een betere immuun-gebaseerde precisiegeneeskunde op de trauma-IC mogelijk, met het vooruitzicht om in de toekomst meer levens te redden."

Promotie

Roy Spijkerman (1992, Deventer) verdedigde op 8 februari 2022 zijn proefschrift aan de Universiteit Utrecht. De titel van zijn proefschrift is "Point-of-care fully automated flow cytometry - from cell biology to clinical decision-making in trauma surgery". Promotoren waren prof. dr. Leo Koenderman (afdeling Experimentele Longziekten, UMC Utrecht) en prof. dr. Loek Leenen (afdeling Traumachirurgie, UMC Utrecht). Copromotor was dr. Falko Hietbrink (afdeling Traumachirurgie, UMC Utrecht). Roy Spijkerman is in januari 2022 begonnen als coassistent chirurgie in het Sint Antonius Ziekenhuis te Nieuwegein.