Bacteriële infecties vormen een toenemende bedreiging voor de menselijke gezondheid. Dit komt vooral door het feit dat bacteriën mechanismen ontwikkelen die voorkómen dat antibiotica hun werk kunnen doen. Om alternatieven te vinden om bacteriële infecties te behandelen, is het cruciaal om te begrijpen op welke wijze ons eigen immuunsysteem deze bacteriën doodt. Deze kennis kan bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe therapieën tegen bacteriën, waarbij het immuunsysteem van de patiënt wordt gebruikt om binnendringende ziekteverwekkers efficiënt aan te vallen. 

Complement

In haar proefschrift heeft Dani Heesterbeek (afdeling Medische Microbiologie, UMC Utrecht) een deel van het mechanisme ontrafeld waarmee het complementsysteem, een belangrijke speler van het immuunsysteem, bacteriën doodt. Heesterbeek legt uit: “Het complementsysteem wordt geactiveerd door antilichamen, eiwitten die specifiek aan het oppervlak van binnendringende bacteriën binden. Ze toonde ook aan dat het immuunsysteem bacteriën kan sensibiliseren voor bestaande antibiotica, waarvan werd gedacht dat ze niet effectief waren, omdat deze werden getest in afwezigheid van het immuunsysteem. Met behulp van deze kennis zal de onderzoeksgroep nu proberen antilichamen te ontwikkelen die het complementsysteem efficiënt activeren en de vorming van poriën stimuleren die bacteriën doden. Deze antilichamen kunnen worden gecombineerd met bestaande antibiotica die efficiënter zijn in aanwezigheid van een actief complementsysteem. 

Radio-interview

Vorige week vertelden Dani Heesterbeek en prof. Suzan Rooijakkers, de promotor van Dani, over hun onderzoek in de Radio 1 nieuwsshow ‘De Nieuws BV’. Suzan Rooijakkers is van mening dat dit een doorbraak is. Ze zegt dat ze is benaderd door verschillende farmaceutische bedrijven "die zich nu plotseling realiseren dat nieuwe antibiotica - als je ze wilt ontwikkelen - moeten worden getest in aanwezigheid van een actief immuunsysteem."

Volgens Rooijakkers is het mogelijk dat er veel antibiotica zijn die in het verleden als ineffectief zijn weggegooid, maar die actief kunnen zijn in aanwezigheid van het immuunsysteem. Een dergelijke samenwerking tussen het immuunsysteem en antibiotica zou het ook moeilijker maken voor bacteriën om resistentie te ontwikkelen. De volgende stap zou zijn om de tests die Heesterbeek in het laboratorium heeft uitgevoerd, te vertalen naar de toepassing in de mens.

Promotie

Dani Heesterbeek (Westerhoven, 1992) verdedigde met succes haar proefschrift op 29 augustus 2019 aan de Universiteit Utrecht. Titel van haar proefschrift was "How complement kills bacteria: a pore way to die". Promotor was prof. Dr. Suzan Rooijakkers en co-promotor was dr. Bart Bardoel (beide afdeling Medische Microbiologie, UMC Utrecht). In april 2018 begon Dani als postdoctoraal onderzoeker in de groep Suzan Rooijakkers als onderdeel van de Utrecht Molecular Immunology Hub, waarin verschillende groepen onderzoekers met complementaire expertise nauw samenwerken om te bestuderen hoe het immuunsysteem op moleculair niveau functioneert.