Nederlands onderzoek heeft uitgewezen dat tijdens de periode dat de Omicron variant van het coronavirus dominant werd, de nauwkeurigheid van drie commercieel beschikbare corona-zelftests waarbij mensen zonder Covid-19 klachten zelf een monster met een wattenstaafje uit de neus afnemen, laag is. Uit het onderzoek blijkt dat als mensen die geen klachten hebben een zelftest doen, 72%-80% van de werkelijk besmette mensen door de zelftest gemist worden. 

Het was al bekend dat bij het hebben van Covid-19-achtige klachten de zelftesten voldoende betrouwbaar zijn, ook voor het opsporen van de Omicron variant. Het was eveneens bekend dat de gevoeligheid van zelftesten in het algemeen veel lager is bij mensen zonder Covid-19 achtige klachten dan bij mensen met dergelijke klachten, maar hoeveel lager dat was voor het opsporen van de Omicron variant was nog onbekend. Een grote groep Nederlandse onderzoekers onder leiding van het UMC Utrecht onderzocht bij meer dan 3.600 personen zonder enige corona-achtige klachten, drie commercieel verkrijgbare en gebruikte corona-zelftests van Acon Labs ('Flowflex'), MP Biomedicals ('MPbio'), en Siemens-Healthineers ('Clinitest'). De studie werd uitgevoerd van 12 januari 2022 tot 30 maart 2022, toen de Omicron-virusvariant al veruit dominant was. Op de testlocaties ondergingen de deelnemers eerst een PCR-test (de referentiestandaard) om na te gaan of men werkelijk wel of niet besmet was, en ontvingen ze vervolgens een van de drie zelftests om thuis te gebruiken binnen drie uur na het bezoek aan de testlocatie, zonder te weten wat de uitslag van de PCR test was.

De uitkomst van dit onderzoek is belangrijk voor overwegingen om zelftesten bij mensen zonder enige klachten te gebruiken als screeningsinstrument. Mensen zonder klachten die een negatieve zelftest hebben wordt geadviseerd de zelftest te herhalen (bijvoorbeeld de dag erna) indien men zich onder kwetsbare mensen begeeft of gaat begeven. De onderzoeksresultaten geven ook aan dat voor het beschermen van kwetsbare mensen nog steeds belangrijk is om de bekende hygiënemaatregelen in acht te nemen zoals waar mogelijk afstand houden, goede ventilatie, gebruik van een mondneusmasker, en hoesten in de elleboog.  

Epidemioloog prof. dr. Carl Moons, hoofdonderzoeker van de studie, interpreteert de bevindingen als volgt: “Dit alles betekent niet dat zelftesten geen belangrijke rol spelen in de opsporing van het coronavirus. Integendeel. We moeten ons slechts realiseren dat als men geen enkele Covid-19 klachten heeft, een negatieve zelftest geen garantie biedt dat men niet besmet is, en dat herhaald testen aan te bevelen is, zeker wanneer men kwetsbare mensen gaat ontmoeten. We benadrukken ook de zelftest direct te herhalen zodra enige Covid-19 klachten gaan optreden. We hebben namelijk eerder aangetoond in een groot onderzoek dat de zelftesten wél nauwkeurig zijn wanneer ze worden gebruikt zodra men Covid-19 klachten heeft”.

Deze studie, gefinancierd door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, was een samenwerking tussen UMC Utrecht, Cochrane Nederland, Microvida, GGD (West-Brabant, Hart voor Brabant en Rotterdam-Rijnmond), Erasmus MC, Reinier Haga Medisch Diagnostisch Centrum, Sanquin Bloedvoorziening en RIVM.

Publication
Venekamp RP, Schuit E, Hooft L, Veldhuijzen IK, Bijllaardt W van den, Pas SD, Zwart VF, Lodder EB, Hellwich M, Koppelman M, Molenkamp R, Wijers C, Vroom IH, Smeets LC, Nagel-Imming CRS, Hof S van den, Kluytmans JAJW, Wijgert JHHM van de, Moons KGM. Diagnostic accuracy of SARS-CoV-2 rapid antigen self-tests in asymptomatic individuals in the Omicron period: cross sectional study. Manuscript beschikbaar via deze link naar MedRxiv.