Iedereen kent dat gevoel waarschijnlijk wel. Je behandeling is afgerond, je hebt de medicatie niet meer nodig, en dan is er maar één route: terugbrengen naar de apotheek, waar de medicijnen worden weggegooid. En dat is zonde. Dit soort geluiden hoort Anneloes de Bruin, poliklinisch apotheker bij het UMC Utrecht, regelmatig van patiënten. Maar het mooie is: ze werkt mee aan een oplossing om de verspilling van dure medicijnen tegen te gaan. 

Want het UMC Utrecht heeft met andere ziekenhuizen de handen ineengeslagen in het onderzoeksverband ROAD (Redispensing Oral Anticancer Drugs), waarin wordt onderzocht of (dure) antikanker-medicijnen opnieuw kunnen worden uitgegeven. Het doel? Minder pillen verspillen. Wat dat oplevert? “Minder afval, minder CO2-uitstoot, betere beschikbaarheid van medicatie, lagere zorgkosten”, somt Anneloes op. 

Twintig tot vijftig miljoen euro besparen 

Het onderzoek richt zich voor nu op kankermedicatie in tabletvorm, want dat zijn vaak dure medicijnen. “En minstens dertig procent van de patiënten stopt eerder dan bedoeld met hun behandeling, ondanks dat er beperkt wordt voorgeschreven”, vult Anneloes aan. “Er is berekend dat we landelijk twintig tot vijftig miljoen euro per jaar kunnen besparen op deze medicijnkosten, als we ze kunnen heruitgeven.” Maar wat ze misschien nog wel het mooiste vindt, is hoe positief patiënten op deze oplossing reageren. “Dat zie je ook aan het hoge percentage mensen dat wil meedoen aan het onderzoek.” 

Het eerste succes 

In januari 2024 ging de verlenging van dit grootschalige onderzoek van start. “In de eerste fase hebben we met drie andere ziekenhuizen, onder aanvoering van het Radboud UMC, onderzocht of het haalbaar is én wat het oplevert om medicijnen die we al een keer aan een patiënt hebben meegegeven, opnieuw uit te geven”, licht Anneloes toe. Dat was een succes: heruitgifte met dezelfde kwaliteit was mogelijk. 

Europese regelgeving aanpassen 

Dit is trouwens uniek in Europa, want Europese wet- en regelgeving staat heruitgifte van medicijnen niet toe. “Voor het ROAD-onderzoek hebben we toestemming gekregen van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) om dat wel te kunnen doen.” Met belangrijke voorwaarden, uiteraard. “Je moet de kwaliteit van medicatie kunnen blijven borgen.” 

Dat eerste succes leidde dan ook tot een cruciale stap: het aanpassen van die Europese regelgeving. “De minister bij de Europese Commissie werkt daar aan”, vertelt Anneloes. “Ik ben er ontzettend trots op dat we dat samen bereikt hebben. We hebben zowel duurzaamheid als verminderen van zorgkosten vanuit de apotheek op de kaart gezet.”  

Enorm waardevol 

Hoe ziet die tweede fase van het onderzoek er nu uit? Het onderzoek, waar nu veertien ziekenhuizen bij zijn aangesloten, richt zich nog steeds op kankerpatiënten: zij krijgen allemaal, ongeacht het ziektebeeld of stadium, een uitnodiging per e-mail om mee te doen – op vrijwillige basis. Anneloes: “Het gaat dan om patiënten van achttien jaar of ouder, die hun medicatie niet meer nodig hebben. Bijvoorbeeld omdat ze zijn uitbehandeld of overgestapt naar een andere behandeling. Bij deze mensen merk je echt hoe belangrijk zij het vinden dat ze via deze weg iets voor andere patiënten kunnen doen, dat is enorm waardevol.” De eerder uitgegeven medicijnen zijn uiteraard zorgvuldig gecontroleerd door ons team de apotheek (zie kader). 

De prullenbak in 

De focus ligt nu op de implementatie. Want voor de ziekenhuizen betekent dit een extra logistieke stroom erbij. “Medicijnen konden maar één kant op: uitgeven aan de patiënt en daarna weer innemen en de prullenbak in. Nu moeten de medicijnen extra worden gecontroleerd en gemonitord, en vervolgens opnieuw uitgegeven. Daar moeten we alle veertien onze processen anders op inrichten.” 

Meer mogelijkheden 

Het onderzoek duurt tot het eind van dit jaar. En daarna? Anneloes: “Er zijn natuurlijk veel meer mogelijkheden, met andere medicijnen voor andere ziektebeelden. Maar wat we tot nu toe hebben bereikt, zijn al prachtige eerste maatschappelijke stappen, en vooral in duurzaamheid.”