Na de eerste golf van de coronapandemie is het duidelijk geworden dat sommige mensen langdurige klachten houden, zelfs nadat ze genezen zijn van de infectie. Deze klachten worden vaak aangeduid als ‘post-COVID’ of het ‘long COVID syndroom’. Het is een aandoening die nog steeds veel vragen oproept, zowel bij patiënten als bij artsen. Daarom is er meer wetenschappelijk onderzoek nodig naar de oorzaken en behandelingen van post-COVID. UMC Utrecht is één van de instellingen die vier veelbelovende onderzoeksprojecten mag uitvoeren, dankzij extra financiering van het ministerie van VWS en ZonMw.  

In totaal zijn er in Nederland 21 nieuwe onderzoeken gestart die zich richten op biomedisch en klinisch onderzoek naar post-COVID. De vier projecten van UMC Utrecht maken deel uit van een bredere subsidieregeling van in totaal 16,4 miljoen euro, die gericht is op het verkrijgen van meer kennis over post-COVID. Dit onderzoek is van groot belang, omdat het kan bijdragen aan betere behandelingen voor de duizenden mensen die dagelijks worstelen met de gevolgen van COVID-19. De gehonoreerde projecten worden uitgevoerd in samenwerking met andere onderzoeksinstellingen en patiëntorganisaties, zodat de zorgen en behoeften van patiënten altijd centraal staan. 

• Herstel na inspanning: Hoe ontstaat extreme vermoeidheid? 
  Een van de projecten, geleid door Fred Hartgens (afdeling Sportgeneeskunde), hoogleraar Klinische Sportgeneeskunde, gaat specifiek in op de klachten die veel post-COVID-patiënten ervaren na lichamelijke inspanning, zoals extreme vermoeidheid en pijn. Dit wordt ‘post-exertionele malaise’ (PEM) genoemd. Het onderzoeksteam zal geavanceerde meetmethoden gebruiken, zoals hartslagvariabiliteit en zuurstofopname met behulp van nabij-infraroodspectroscopie, om beter te begrijpen hoe deze klachten ontstaan en welke fysiologische processen erachter zitten. Het doel is om patiënten te helpen hun energie beter te managen, zodat ze op een veilige manier weer dagelijkse activiteiten kunnen oppakken.
• Post-COVID en het immuunsysteem: Wat gebeurt er precies? 
  Leo Koenderman (Center for translational Immunology), hoogleraar Experimentele Longziekten, richt zich op de ernstige vormen van post-COVID. Sommige patiënten kunnen zelfs niet naar een ziekenhuis komen vanwege hun klachten. Dit onderzoek kijkt naar de rol van het immuunsysteem en het metabolisme bij het ontstaan van post-COVID. Door mobiele diagnostische apparatuur in te zetten, wil het team symptomen van ernstige post-COVID en PEM in kaart brengen. Dit kan uiteindelijk leiden tot het identificeren van objectieve ziektemarkers die artsen helpen bij het stellen van de diagnose en het ontwikkelen van behandelingen. 
• Post-COVID bij kinderen: Een onderbelicht probleem 
  Post-COVID is niet alleen een probleem voor volwassenen, ook kinderen kunnen erdoor worden getroffen. Het onderzoek onder leiding van Niels Eijkelkamp (Center for Translational Immunology), hoogleraar Neuro-Immunologie van Pijn, richt zich op kinderen met post-COVID, een aandoening die vaak moeilijk te herkennen en te behandelen is. Er is weinig bekend over de biomedische oorzaken van post-COVID bij kinderen. Het onderzoeksteam zal onder andere bloedmonsters analyseren om te kijken of er tekenen zijn van ontstekingen in de hersenen of veranderingen in het immuunsysteem. Het doel is om betere diagnostische middelen en behandelingsopties te ontwikkelen, specifiek voor kinderen, die in een andere ontwikkelingsfase zitten dan volwassenen. 
• Nieuwe medicijnen voor post-COVID: Minocycline als mogelijke oplossing 
  In een ander veelbelovend project, geleid door Janneke van de Wijgert (Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde), hoogleraar Epidemiologie van Infectie- en Immuun-gemedieerde Ziekten, wordt onderzocht of bestaande medicijnen, die oorspronkelijk voor andere aandoeningen zijn ontwikkeld, kunnen helpen bij het behandelen van post-COVID-klachten. Minocycline, een medicijn dat ontstekingen remt, wordt vergeleken met een placebo. Dit is onderdeel van een groter onderzoek naar ‘repurposed drugs’, oftewel geneesmiddelen die voor andere aandoeningen zijn goedgekeurd, maar die mogelijk ook effectief kunnen zijn bij het behandelen van post-COVID. 

 Met deze vier belangrijke onderzoeksinitiatieven hoopt UMC Utrecht bij te dragen aan de wetenschappelijke doorbraak die nodig is om post-COVID beter te begrijpen en effectief te kunnen behandelen.