U wordt binnenkort opgenomen voor een alvleesklieroperatie. Rondom deze operatie wordt het ERAS programma toegepast. Het programma bestaat uit een aantal zorgelementen, die ervoor zorgen dat u na de operatie beter en daardoor sneller herstelt.
De behandelend arts heeft met u gesproken over het ERAS programma. Het “waarom” is hierbij zeker aan de orde gekomen. Wij kunnen ons voorstellen dat u niet alle informatie hierover heeft onthouden of dat er zaken zijn die nog niet helemaal duidelijk zijn.
In deze folder is alle belangrijke informatie op een rijtje gezet zodat u het thuis nog eens rustig kunt nalezen.
Heeft u na het lezen van deze folder en/of het gesprek met de arts en verpleegkundige nog vragen over het ERAS programma, dan kunt u van maandag tot en met vrijdag altijd telefonisch overleggen met de verpleegkundige van de screening, telefoonnummer: 088 75 55555 vragen naar zoemer 1223.
ERAS programma uitklapper, klik om te openen
ERAS is een afkorting van de Engelse woorden: Enhanced Recovery After Surgery, hetgeen letterlijk vertaalt betekent: verbeterd herstel na operatie. Wij spreken liever van beter en sneller herstel.
Een ERAS programma is een kwaliteitsprogramma rondom een operatie, waarin alle factoren die een positieve invloed kunnen hebben op uw herstel zijn samengebracht.
De laatste jaren is er veel onderzoek gedaan naar de factoren die van invloed zijn op het herstel na een operatie. Daaruit blijkt het herstel na de operatie verbeterd te kunnen worden door:
- Een zo klein mogelijke operatiewond: Hoe minder schade aan weefsel, des te sneller het herstel.
- Een optimale pijnbestrijding: Niet alleen de pijn wordt effectief bestreden, maar ook de nadelige effecten van pijnbestrijding op maag- en darmwerking worden zo klein mogelijk.
- Een zo kort mogelijke periode van bedrust: Hierdoor wordt verlies van spierkracht beperkt en de ademhaling gestimuleerd.
- Een zo kort mogelijke periode van voedselonthouding: Gewichtsverlies en daarmee verlies van spiermassa en spierkracht wordt tegengegaan.
Naast uw algehele conditie vóór de operatie, bepaalt vooral de uitgebreidheid van de operatie of uw herstel voorspoedig zal verlopen. Meestal is het de eerste 2 dagen na de operatie al duidelijk hoe uw herstel zal verlopen.Wanneer alles voorspoedig verloopt, zult u op de zevende tot tiende dag na de operatie naar huis mogen.
In deze folder zal beschreven worden wat het ERAS programma bij een alvleesklieroperatie inhoud.
Optimale zorg voor de operatie uitklapper, klik om te openen
Informatie
U heeft informatie gekregen van de arts over de komende operatie en het ERAS programma.
Daarna heeft u een gesprek gehad met de verpleegkundige, die de gang van zaken heeft uitgelegd rondom de operatie.
U heeft een folder mee naar huis gekregen waarin u de informatie nogmaals na kunt lezen.
Anesthesie
U krijgt een afspraak op de polikliniek anesthesiologie met een anesthesioloog over de narcose. De anesthesioloog beoordeelt het risico van narcose en vraagt indien nodig aanvullend onderzoek aan. De anesthesioloog informeert u verder over de verschillende vormen van narcose en pijnstilling na de operatie. U gaat naar de verpleegkundige screening waar u o.a. uitleg krijgt over het ERAS programma.
De apothekersassistente controleert uw huidige medicatiegebruik, neemt u s.v.p. een actueel medicatie-overzicht mee die door uw apotheek verstrekt kan worden.
Ongewenst gewichtsverlies
Uit onderzoek is gebleken dat het genezingsproces beter verloopt als uw voedingstoestand op het moment van de operatie zo optimaal mogelijk is. Op de polikliniek wordt daarom aan de hand van uw lengte en gewicht met behulp van een screeningslijst het risico op ondervoeding berekend. Naar aanleiding van die berekening wordt u eventueel doorverwezen naar de diëtist. De diëtist gaat samen met u aan de slag om uw voedingstoestand zo optimaal mogelijk te krijgen voor de operatie. Soms is daarvoor speciale voeding nodig.
Optimale zorg voor de operatie uitklapper, klik om te openen
U wordt op de operatiedag opgenomen op de verpleegafdeling C4 Oost. Eén week voor de opname krijgt u hierover bericht via het opnamebureau.
Voeding
U start met onderstaand schema op de dag voordat u geopereerd wordt.
| 1 | Dag voor de operatie |
|
|---|---|---|
| 2 | Tot 6 uur voor de operatie |
|
| 3 | Tot 2 uur voor de operatie |
|
| 4 | 3-2 uur voor de operatie |
(zie hieronder voor toelichting). |
| 5 | Tot aan de operatie | Medicatie met 30 ml water |
Koolhydraatrijke drank
Uit onderzoek is gebleken dat het drinken van een koolhydraatrijke drank 3-2 uur voor de operatie een positief effect heeft op het herstel na de operatie. De meeste patiënten worden nuchter opgenomen (2 uur voor aanvang van de operatie). U zult de koolhydraatrijke drank dus thuis of bij lange reistijd onderweg moeten drinken. Wanneer u 2 uur voor de operatie al in het ziekenhuis bent krijgt u deze drank op de afdeling. Na inname van de koolhydraatrijke drank mag u tot aan de operatie niets meer drinken, op een slokje water voor medicatie na.
Slaap- en kalmeringstabletten
U krijgt geen slaap- of kalmeringstabletten, tenzij deze door de arts zijn voorgeschreven. Dan kunt u deze voor de operatie ook innemen.
Optimale zorg de dag van de operatie uitklapper, klik om te openen
Pijnbestrijding
Voor de operatie wordt tussen de wervels middels een ruggenprik een slangetje (epiduraalkatheter) ingebracht die het mogelijk maakt om op de plaats van de operatie de pijn te bestrijden. Door deze plaatselijke verdoving is er veel minder morfine nodig. Bijwerkingen van morfine zoals sufheid en het stil vallen van de darmwerking komen daarom veel minder voor. Vooral het niet stilvallen van de darmwerking is belangrijk voor een snel herstel; daardoor kunt u meteen na de operatie weer eten en drinken. 3 tot 5 dagen na de operatie wordt de epidurale katheter verwijderd. Naast de epidurale pijnbestrijding krijgt u ook 4 maal per dag 1 gram Paracetamol. Het is belangrijk deze in te nemen, ook als u geen pijn heeft. Door de Paracetamol tijdens de blokkade van de epiduraalkatheter toch te gebruiken bouwt u een spiegel op en heeft u na het verwijderen van de epiduraalkatheter alvast een goede basis pijnstilling. Een goede pijnbestrijding is van groot belang bij het bevorderen van het herstel.
Anesthesie
De epiduraalkatheter zorgt voor een verdoving van het onderste deel van het lichaam. Daarnaast krijgt u ook algehele narcose. De algehele narcose is zo afgestemd dat u niets merkt van de operatie en binnen een half uur na het einde van de operatie weer bij bewustzijn bent. Meestal verblijft u 24 uur na de operatie op recovery (uitslaapkamer) of gaat u naar de medium care. Afhankelijk van uw situatie kan dit korter of langer zijn.
Sondes, katheters en drains
U heeft op de operatie kamer een neus-maagsonde gekregen, via deze sonde kunnen maagsappen aflopen. Het voorkomt dat u heel erg misselijk wordt en/ of moet braken. Meestal heeft u een 1 wonddrain, de wonddrain voert het wondvocht wat na een operatie ontstaat af en werkt als een verklikker voor mogelijke naadlekkages. Tijdens de operatie wordt ook een slangetje in de blaas (blaaskatheter) ingebracht, omdat de blaas door de epiduraalkatheter mogelijk tijdelijk niet optimaal functioneert.
Voorkomen (preventie) van trombose
Om trombose te voorkomen krijgt u dagelijks een injectie met een antistolling. Als u antistolling gebruikt (Marcoumar, Acenocoumarol, Ascal, Plavix, Persantin) spreekt de anesthesist met u af wanneer u daarmee moet stoppen. Voor de duur van de operatie krijgt u lange elastische kousen en sleeves voor de operatie aangemeten. Dit zijn drukhoezen, die wisselend opgepompt worden en daardoor de bloedsomloop stimuleren. De sleeves gaan direct na de operatie weer af en de elastische kousen na 24 uur. Deze mogen uit als u weer terug bent op de verpleegafdeling.
Eten en drinken
Na de operatie kunt u snel weer starten met drinken. Misselijkheid is de enige reden om niet te drinken. Het ERAS programma bevat een aantal elementen die erop gericht zijn misselijkheid na de operatie te voorkomen. Zo krijgt u aan het einde van de operatie uit voorzorg een middel tegen misselijkheid. Toch kan misselijkheid niet altijd voorkomen worden. Vooral de grootte van de operatie en de reactie van het lichaam op de operatie/narcose bepalen of u misselijk wordt.
Als u niet misselijk bent probeer dan minstens 800 ml te drinken. Als u zin hebt mag u ook eten (soep/pap/beschuit of brood). U voelt zelf of u in staat bent te eten.
Aangezien we uit ervaring weten dat u de eerste dagen na de operatie geen normale hoeveelheden kunt eten, krijgt u speciale eiwitrijke drinkvoeding, deze drink voeding bevat een belangrijk deel van de calorieën die u dagelijks nodig heeft. Probeer de dagen na de operatie naast de gewone maaltijden 2 flesjes drinkvoeding te drinken.
Beweging
Bewegen is niet alleen belangrijk om trombose te voorkomen, maar ook om verlies van spierkracht tegen te gaan. Bovendien is uit onderzoek gebleken dat wanneer u rechtop zit de ademhaling beter is. Luchtweginfecties, zoals een longontsteking, komen daardoor kort na de operatie minder vaak voor. Tevens is de zuurstofvoorziening naar de wond beter wat gunstig is voor de genezing.
Na de operatie wordt zo snel mogelijk gestart met de mobilisatie. De dag na de operatie moet u proberen 2 tot 3 keer eventjes op de rand van het bed of in een stoel te zitten. De plaatselijke verdoving via de epiduraalkatheter kan lage bloeddruk veroorzaken waardoor het mobiliseren soms niet lukt. Daarom mag u de eerste keer alleen onder begeleiding van een verpleegkundige uit bed.
Optimale zorg de dagen na de operatie uitklapper, klik om te openen
Pijnbestrijding
De anesthesiemedewerkers komen elke dag bij u langs om de pijn te evalueren. De epiduraalkatheter wordt enkele dagen na de operatie verwijderd, welke dag kan per patiënt verschillen. Na het verwijderen van deze katheter krijgt u andere pijnmedicatie voorgeschreven.
Daarnaast blijft Paracetamol als pijnmedicatie gehandhaafd.Uiteraard verschilt de mate van pijn per persoon en zal de dosering aangepast worden op geleide van de pijn die u aangeeft.
Eten en drinken
De eerste dag na de operatie krijgt u vloeibaar eten met beschuit en brood. De maaltijden worden aangevuld met eiwitrijke bijvoeding in de vorm van drinkvoeding; tijdens de gehele opname 2 flesjes per dag. De tweede dag na de operatie mag u in principe weer normaal eten.
Kauwgom kauwen
Uit onderzoek is gebleken dat het kauwen van kauwgom kan helpen om de darmen op gang te brengen. U krijgt 3 keer per dag kauwgom aangeboden tot u ontlasting krijgt. Het is de bedoeling dat u daar per keer tussen de 5 en 45 minuten op kauwt.
Bewegen
De dagen na de operatie wordt het mobiliseren al snel uitgebreid. U moet proberen minstens 2-3 uur uit bed te zijn en 2 maal per dag een wandeling te maken over de afdeling. Uiteraard is een goede pijnbestrijding van groot belang voor de mobilisatie. Geef duidelijk aan wanneer de pijn u belemmert om uit bed te komen.
Bent u niet in staat om uit bed te komen, probeer dan zoveel mogelijk rechtop in bed of op de rand van het bed te zitten.
Ademhaling
Na de operatie is het belangrijk dat uw longen zich goed kunnen ontplooien. Om een longontsteking te voorkomen adviseren wij u om elke wakker uur ademhalingsoefeningen te doen. U krijgt hiervoor op de afdeling een oefenapparaatje. Ook voor goed doorademen is een optimale pijnbestrijding belangrijk.
Laxeermiddelen
Ter bevordering van de werking van de dikke darm en om verstopping te voorkomen krijgt u gedurende de opname 2 maal per dag een laxeermiddel (Magnesiumhydroxide of sachet Movicolon). Dit laxeermiddel zorgt er meestal voor dat u binnen 3 dagen ontlasting heeft. De darmen zijn immers niet leeg voor de operatie.
Wanneer u met ontslag gaat en de ontlasting op gang is kunt u stoppen met het laxeermiddel.
Wees alert op uw stoelgang wanneer u nog opiaten gebruikt. Deze medicijnen hebben een obstiperende werking. Mogelijk dient u gedurende het gebruik van deze opiaten de Magnesiumhydroxide of Movicolon op geleide van de stoelgang te continueren.
Optimale zorg na ontslag uitklapper, klik om te openen
Ontslag
U mag naar huis wanneer:
- uw darmen weer normaal functioneren.
- u voldoende normale voeding verdraagt of wanneer dit nog niet haalbaar is bestaat er de mogelijkheid tot naar huis gaan met volwaardige sondevoeding.
- u goede pijnbestrijding heeft, dat wil zeggen dat de pijn goed onder controle is.
- u grotendeels weer mobiel bent zoals voor de operatie.
- de alvleesklierfuncties goed zijn. Dit is zichtbaar in uw ontlasting en uw bloed.
- Indien de hele alvleesklier verwijderd is, u goed ingesteld bent op insuline om de glucoses en enzymen om de vertering te reguleren.
Uiteraard wordt de definitieve beslissing of u naar huis mag genomen door de chirurg in samenspraak met u.
In principe heeft u thuis geen extra zorg nodig. Soms is het nodig om thuiszorg in te schakelen voor de verzorging van een wond of sondevoeding. Vanuit het ziekenhuis regelen we dat dan voor u.
Wel is het prettig als u de eerste 2 weken wat hulp kunt krijgen van partner, familie of andere naasten. De eerste 6 weken zijn zware huishoudelijke klussen niet verstandig om uit te voeren.
Wanneer uw toestand thuis na enkele dagen achteruitgaat, bijvoorbeeld door buikpijn, braken, hevige pijn of temperatuur boven de 38,5 graden, dan is het belangrijk dat u contact opneemt met de huisarts. Hij kan u indien nodig doorverwijzen naar de spoedeisende hulp van het UMC Utrecht.
Tips bij de hervatting van diverse activiteiten uitklapper, klik om te openen
Bij ontslag krijgt u van de afdeling informatie mee over leefregels die voor u van toepassing zijn. Omdat er al voor de operatie veel vragen zijn over het herstel en wat u kunt verwachten kunnen we daar in zeer algemene zin wel wat over zeggen.
Een operatie aan de alvleesklier is een grote operatie. Het duurt minimaal 6 weken voordat de wond volledig genezen is. Na ongeveer 3 tot 6 maanden voelt u zich waarschijnlijk pas volledig hersteld.
U mag alles doen. Let wel goed op signalen van het lichaam. Bij pijn of buitensporige vermoeidheid heeft u teveel gedaan.
De gouden regel is dat u geleidelijk aan weer van alles mag gaan doen en uitproberen, zolang dit geen aanhoudende toename van klachten geeft. Wissel de eerste weken rust en activiteit steeds af, waarbij u geleidelijk aan steeds actiever wordt en minder rust.
In het algemeen kunt u (tenzij er nog een vervolgbehandeling nodig is) 3 maanden na de operatie alle activiteiten weer doen die u voor de operatie ook kon.
Wandelen
Lopen is goed om uw conditie weer wat te verbeteren. U mag dit doen naar kunnen.
Wissel de eerste dagen lopen en rusten goed af. Onthoud: (spier)pijn mag, mits dit na een nachtrust weer verminderd is.
Tillen
Beperk de eerste weken zwaar tillen. Bouw dit daarna langzaam op. Na 4 tot 6 weken kunt u normale huishoudelijke activiteiten meestal weer gewoon doen.
Fietsen
Zodra u zich probleemloos kunt bewegen, mag u het fietsen weer gaan uitproberen. Begin rustig, begeef u niet meteen in het drukke verkeer.
Autorijden
Als u zich probleemloos kunt bewegen kunt u ook weer gaan autorijden. Begin met kleine stukjes in een rustige omgeving.
Vraag bij uw verzekeraar na of u de eerste tijd na de operatie verzekerd bent.
Sporten
Als u gewend was om te sporten, kunt u dat meestal na 3 maanden weer langzaam oppakken. Wanneer de dagelijkse dingen en wandelen weer probleemloos gaan, kunt u weer rustig beginnen met joggen, als u dat al gewend was. Start op een vlakke, zachte ondergrond en draag goede schokabsorberende sportschoenen. Voer de afstand en het tempo geleidelijk op naar kunnen, waarbij u goed let op de reacties van uw lijf. Zorg steeds dat u volledig hersteld bent voordat u wéér gaat joggen. Als u gewend was om te zwemmen of fitnessen en u hebt het gevoel dit weer te kunnen, probeer het dan rustig uit. Begin de weken na de operatie met ontspannen bewegen en bouw dit uit naar het niveau van voor de operatie.
Seks
Voor vrijen geldt dezelfde regel als voor andere activiteiten, u mag geleidelijk aan weer van alles gaan doen en uitproberen zolang dit geen aanhoudende toename van klachten geeft.
Werkhervatting
Naast uw algehele conditie vóór de operatie bepalen ook de grootte en het verloop van de operatie de duur van uw herstel. Vraagt u zich af in hoeverre uw aandoening of behandeling consequenties heeft voor het uitoefenen van uw werk, overleg dan met uw specialist of bedrijfsarts. De bedrijfsarts begeleidt de terugkeer naar uw werk. Afspraken over uw werk zullen vaak soepeler verlopen als u de bedrijfsarts al vóór de ingreep of zo spoedig mogelijk na de ingreep op de hoogte brengt. U kunt een gesprek voeren met uw bedrijfsarts op het arbeidsomstandighedenspreekuur van de arbodienst van het bedrijf of de organisatie waar u werkt.
Eigen bijdrage aan herstel uitklapper, klik om te openen
Vanuit het UMC Utrecht bieden we u zoveel mogelijk maatregelen aan om uw welbevinden na de operatie zo snel mogelijk te herstellen. Uw eigen actieve bijdrage is echter zeer belangrijk voor een goed herstel. Als bijlage vindt u op deze pagina een richtlijn. Hierin kunt u lezen hoe de dagen rond de operatie eruit zullen zien en wat wij van u verwachten. Het is daarom handig deze informatiefolder mee naar het ziekenhuis te nemen. Belangrijk is om te benadrukken dat het een richtlijn is waarvan afgeweken kan worden als daar redenen toe zijn.
Dag voor de operatie:
Normale voeding
Minimaal 1½ l drinken = 10 glazen / 12 kopjes
Dag van de operatie:
Normale voeding tot 6 uur voor de operatie
Helder vloeibaar tot 2 uur voor de operatie
3-2 uur voor de operatie 400 ml koolhydraatrijke drank
Elastische kousen en sleeves aan tijdens/na operatie
U verblijft 24 uur op de recovery of de medium care
Epiduraalkatheter voor pijnbestrijding
Paracetamol tabletten 4 x per dag
Blaaskatheter, wonddrains, infuus
4 glazen drinken
Pap of vla eten
Dag na de operatie:
5 tot 8 glazen drinken
Vloeibaar / broodmaaltijd eten
Starten met 3 x per dag kauwgom kauwen tot de ontlasting op gang is
2 flesjes drinkvoeding drinken
3 x per dag op de rand van het bed of (bij voorkeur) in de stoel zitten
4 x per dag 1gr Paracetamol
2 x per dag laxantia tot de ontlasting op gang is
2de dag na de operatie
Wassen op de rand van het bed
3 x 1 uur uit bed zijn
Normale maaltijd eten
2 flesjes drinkvoeding drinken
3de – 5de dag na de operatie
Epiduraalkatheter en blaaskatheter worden verwijderd
Infuus wordt verwijderd
Wassen aan de wastafel
3 x per dag 1-2 uur op de stoel en 2 keer een stukje wandelen
4 x per dag 1gr Paracetamol
2 x per dag aanvullende pijnstilling zonodig
2 x per dag laxantia tot de ontlasting op gang is
5de dag en daarna ontslagcriteria:
Normaal dieet gebruiken en/of volledige sondevoeding
Pijn onder controle met tabletten
Normale ontlasting gehad
Bloedglucose is stabiel
Mobiliseert op het niveau van voor de operatie
Labwaardes in het bloed zijn goed
Contact uitklapper, klik om te openen
Hebt u vragen? Neem dan contact met ons op. Voor een afspraak hebt u een verwijzing nodig van de huisarts of specialist.
Polikliniek Heelkunde
De polikliniek is op werkdagen bereikbaar van 08.30 tot 16.45 uur