Tussentijd
Een depressie-epidemie. Een groeiend aantal burn-outs. Maar ook het gevoel jezelf voorbij te rennen. Aan het eind van je werkdag niets gedaan gekregen, maar wel hard gewerkt. Of aan het begin van je dag denken – hoe krijg ik alles af? Een kwart van de mensen krijgt te maken met psychisch lijden en dat heeft vaak te maken met tijd. We hebben woorden als een minuut of een half uurtje om tijd te omschrijven, maar via muziek kunnen we tijd voelen. In Tussentijd onderzoeken we in samenwerking met patiënten psychiatrie en vaktherapeuten op welke manier muziek, ingebed in een ritueel, kan helpen om mentale ruimte te ervaren. Dit is nodig om een verandering aan te kunnen gaan, in relatie tot jezelf, tot anderen en tot de buitenwereld. Zo verkennen we samen hoe een co-creatieve psychiatrie concrete handen en voeten zou kunnen krijgen.
uitklapper, klik om te openen
Tussentijd is een samenwerking tussen de divisie Hersenen van het UMC Utrecht, het Descartes Centre voor wetenschapsgeschiedenis en -filosofie van de UU en de compositieafdeling van het Koninklijk Conservatorium Den Haag.
Doel van het onderzoek
Met patiënten psychiatrie ontwikkelen we een veranderritueel. Een probleem in het onderzoek naar tijdsbewustzijn tot dusver is namelijk dat ondanks filosofische en wetenschappelijke diepgang het moeilijk inzetbaar bleek in de klinische praktijk. Om deze slag te kunnen maken schrijven we muziek, ingebed in een ritueel dat mensen kan helpen de weg naar verandering te vinden. Hiermee slaan we een brug tussen filosofische ideeën over tijd, eerdere onderzoeken uit de geschiedenis van de psychiatrie en wat we weten over tijdsbewustzijn uit ervaringsverhalen van patiënten, namelijk dat nagenoeg alle herstelverhalen een ontwikkeling laten zien van ‘vastzitten’ naar ‘ontwikkelen van perspectief’. Dit is een onvoorspelbaar, niet-lineair, kronkelig pad, waar onverwachte ‘turning points’ een versnelling inluiden. Psychisch lijden wordt dan in de kern het wegvallen van een voorheen vanzelfsprekend gevoel van toekomst of ‘op weg zijn’.Nieuwsgierig geworden? Kijk dan hier de teaser van Tussentijd:
Scan de bovenstaande QR-code met uw telefoon om een video over dit onderwerp te bekijken. Of bekijk de video via:
Wil je weten hoe zo een veranderritueel eruit zou kunnen zien? Luister dan hier naar een muzikaal experiment met patiënten, onderzoekers, zorgverleners, ervaringsdeskundigen, studenten, musici en toevallige voorbijgangers in het UMC Utrecht terug.
Op de website GGZtotaal verscheen dit interview over de verhouding taal en muziek: 'We zijn gewend alles in taal uit te drukken' - GGZ Totaal
In het tijdschrift voor begeleidingskunde verscheen een artikel over het gebruik van muziek in het werken met tijd: Van dreiging naar mogelijkheid (lvsc.eu)
Wil je meer weten over de historische achtergrond van ideeën over tijd in de geschiedenis van de psychiatrie? Of wil je weten hoe een ritueel werkt in een publieke setting met studenten? Kijk dan hier de studium generale lezing ‘Wat bedoelen we met ‘leven in het nu’? terug:
Scan de bovenstaande QR-code met uw telefoon om een video over dit onderwerp te bekijken. Of bekijk de video via:
Of lees hier een artikel over de psychiaters die in de jaren ’30 met tijdservaringen van patiënten aan de slag zijn gegaan.
Ben je meer van het luisteren? Dan kun je hier een podcast terugvinden waarin Mirthe van Drift de vroege versie van het ritueel test.
Wat houdt het onderzoek in? uitklapper, klik om te openen
Recent onderzoek laat zien dat vaktherapie en rituelen bij het aanpakken van psychisch lijden belangrijk zijn. Het toont aan dat relatie, ritueel en afstemming op het wereldbeeld van de patiënt wezenlijke componenten zijn in alle behandelingen, omdat ze motiveren tot verandering. Dit specifieke onderzoek richt zich op het ontwikkelen van een helend ritueel, waarin de 'samen lezen' methodiek wordt toegepast op het luisteren van muziek. Hierbij ontstaat een wederkerige en reflexieve relatie tussen groepsleden, de ritueelbegeleider en de onderzoeker gedurende een reeks bijeenkomsten. Het helende effect van deze interactie en het proces wordt zowel gevolgd als gemeten.
Een uniek aspect van dit helende ritueel is het gebruik van muziek als basis voor gesprekken over psychisch lijden en verschillende vormen van tijdsbeleving. De muziek, speciaal gecomponeerd voor therapeutische doeleinden, sluit aan bij de belevingswereld van de patiënt. Het compositieproces is een cocreatie met patiënten en ervaringsdeskundigen, waarbij feedback van publiek tijdens voorstellingen wordt gebruikt voor bijsturing. De muziek komt deels voort uit ervaringen van patiënten uit de jaren '30 en is mede gebaseerd op de expertise van de componist. Dit proces integreert historische kennis in een hedendaagse context, wat het gesprek met patiënten over de invloed van muziek verrijkt.
De composities zijn onderverdeeld in:
- “Open“: gecomponeerd om de patiënt(en) en helend persoon te ‘openen’
- “Vast” (intrapsychisch): gecomponeerd om de positie van de patiënt als degene die ‘vast zit in de tijd’ te verklanken
- “Voorwaar, waarvoor, waardoor” (interpsychisch): gecomponeerd om de positie van de ‘naaste’ de verklanken. Deze heeft doorgaans wel toegang tot een toekomstbeleving, maar deze is gevuld/geladen met rouw door het vooruitzicht van het lijden van de ander
- “Groep” (allopsychisch): compositie gericht op de overgang van een ‘ongezonde’ groep naar een ‘gezonde’ groep
- (helende persoon, healing person): compositie gericht op houding/attitude die nodig is om een helende rol te kunnen spelen in bovenstaande dynamiek
- (heling): Compositie gericht op verklanken van, met inachtneming van bovenstaande, wat een helings(proces) is volgens patiënten zelf
Waarom meedoen? uitklapper, klik om te openen
Samen stellen we de relevante vragen vast en geven we een Open Wetenschap en cocreatieve zorg vorm en inhoud. Wij leren van jou wat de volgende stap in ons onderzoek gaat zijn. Na een Tussentijd evenement heb je de tijd besproken en vooral gezamenlijk beleefd. Zo kun je op een andere manier naar dat alledaagse grote en kleine lijden kijken.
Wie kunnen meedoen?
De komende periode focussen we ons op de samenwerking met patiënten psychiatrie. Als er een publiek toegankelijk evenement georganiseerd wordt, dan zullen we dat laten weten, en zijn we blij met iedere input.
Contact uitklapper, klik om te openen
Ben je door bovenstaande aangesproken en mocht je na het bekijken, lezen of beluisteren van één van bovenstaande linkjes input, feedback, reacties of suggesties hebben? Neem dan zeker contact op, je inbreng is meer dan welkom! Susanna Bloem, s.m.bloem@uu.nl.
