Hoog cholesterol
Een hoog cholesterol (hypercholesterolemie) betekent dat u een verhoogde concentratie cholesterol in uw bloed hebt. Cholesterol is een bouwstof voor cellen en hormonen. Zonder cholesterol kunnen we niet leven, maar een verhoogd cholesterolgehalte vergroot de kans op hart- en vaatziekten.
Wat is cholesterol?
Uw lever produceert cholesterol, maar ook in onze voeding zit cholesterol. Cholesterol is van essentieel belang bij onder meer de aanmaak van verschillende hormonen en bij de opbouw van de celwand.
Cholesterol en vetzuren worden in het bloed getransporteerd in zogenaamde vetbolletjes (lipoproteinen). De cholesterolconcentratie kan in de verschillende vetbolletjes worden gemeten. Als het in slechte vetbolletjes zit dan gaat het gepaard met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Als het in goede vetbolletjes zit dan gaat het gepaard met een lager risico op hart- en vaatziekten.
- het ‘slechte’ cholesterol zit in LDL vetbolletjes (LDL = low density cholesterol)
- het ‘goede’ cholesterol zit in HDL vetbolletjes (HDL = high density cholesterol)
Het slechte cholesterol LDL speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van slagaderverkalking en hart- en vaatziekten. Hoe hoger de concentratie, hoe hoger het risico op deze hart- en vaatziekten.
Jan: "Nog 20 jaar medicijnen slikken om 3 jaar langer te leven?"
Symptomen uitklapper, klik om te openen
Van een hoog cholesterol merkt u meestal niets. Dat maakt het ook juist zo gevaarlijk. U kunt al jarenlang een hoog cholesterol hebben zonder dat u dit weet. Alleen door bloedonderzoek te doen kunt u erachter komen of er sprake is van een verhoogd cholesterol, een laag goed (HDL) cholesterol of verhoogde triglyceriden. Bloedonderzoek hoeft niet altijd nuchter plaats te vinden.
Oorzaken uitklapper, klik om te openen
Een verhoogd cholesterol kan meerdere oorzaken hebben. De belangrijkste zijn:
- overgewicht
- vetrijk dieet, met name dierlijk vet
- erfelijke factoren (hoog cholesterol in de familie)
- suikerziekte (diabetes)
- een traag werkende schildklier
Een bijzondere vorm van verhoogd cholesterol is erfelijk verhoogd cholesterol (familaire hypercholesterolemie). Dit is een erfelijke aandoening waarbij de cholesterolwaarden 2-4 keer hoger zijn dan normaal en waarbij hart- en vaatziekten op jonge leeftijd kunnen optreden.
Wat is hoog cholesterol en hoe ontstaat het?
Onderzoek en diagnose uitklapper, klik om te openen
Met bloedonderzoek kunnen we vaststellen of u een te hoog cholesterol of triglyceriden hebt. Op basis hiervan kunnen we een inschatting maken van het risico op hart- en vaatziekten, de kans op erfelijke aandoeningen en kunnen we adviseren over leefstijlveranderingen en medicijnen.
Behandeling uitklapper, klik om te openen
Als we hebben vastgesteld dat u hoog cholesterol hebt, starten we vrijwel altijd met cholesterolverlagende medicijnen. Daarnaast is het belangrijk om zo gezond mogelijk te leven (niet roken, voldoende lichaamsbeweging, gevarieerd en vetarm eetpatroon en het streven naar een normaal lichaamsgewicht) om het risico op hart- en vaatziekten te verkleinen.
Medicijnen
Cholesterolsyntheseremmers (statinen)
Het meeste cholesterol dat in het lichaam aanwezig is, wordt gemaakt door de lever. Cholesterolsyntheseremmers remmen de aanmaak van cholesterol in de lever. Het tekort aan cholesterol dat hierdoor ontstaat in de lever, wordt gecompenseerd door meer cholesterol op te nemen uit het bloed. Meer opname van cholesterol uit het bloed zorgt voor een lagere cholesterolgehalte in het bloed. Er bestaan 5 verschillende statinen die verkrijgbaar zijn in verschillende doseringen. De effectiviteit en veiligheid van statinen zijn in heel veel onafhankelijke onderzoeken vastgesteld. Bijwerkingen komen weinig voor, maar als dat wel het geval is, kan de dosering worden verlaagd of gewisseld worden naar een andere statine.
Cholesterolresorptieremmer
Ezetimibe (Ezetrol) is een cholesterolresorptieremmer. Ezetimibe remt de opname van cholesterol in de dunne darm. Er is daardoor minder aanbod van cholesterol aan de lever en de lever neemt meer cholesterol op vanuit het bloed. Ezetimibe geven we bij voorkeur in combinatie met een statine voor een extra sterk cholesterolverlagend effect.
Galzuurbindende harsen
Galzuurbindende harsen binden galzuren in uw darm, waardoor deze niet opnieuw opgenomen kunnen worden in uw lichaam. Uw lever maakt vervolgens zelf meer galzuren en gebruikt hiervoor cholesterol. Omdat de hoeveelheid cholesterol in uw lever hierdoor daalt, onttrekt uw lever meer LDL-deeltjes (‘het slechte’cholesterol) uit uw bloed. Hierdoor daalt het cholesterolgehalte in uw bloed. Galzuurbindende harsen gebruiken we bijna niet meer.
Nicotinezuuranalogen
Nicotinezuuranalogen remmen de afbraak van vetten in de weefsels. Hierdoor krijgt de lever minder vetten om cholesterol en triglyceriden van te maken. Nicotinezuuranalogen verlagen zo het triglyceridengehalte en het LDL-cholesterol. Het HDL-cholesterol (het ‘goede’ cholesterol) stijgt. Het gebruik van nicotinezuuranalogen kent veel bijwerkingen en wordt daarom weinig gebruikt.
Fibraten
Fibraten remmen de productie van vetrijke deeltjes die cholesterol en triglyceriden bevatten. Ze zorgen voor een verlaging van de triglyceriden en een verhoging van het HDL-cholesterol. Fibraten passen we vooral toe bij sterk verhoogde triglyceridenconcentraties om het risico op vaatziekten en op alvleesklieronsteking te verlagen.
PCSK9-remmers
Sinds 2016 zijn PCSK9-remmers beschikbaar voor specifieke groepen patiënten. PCSK9-remmers verlagen het cholesterol door het wegvangen van het eiwit PCSK9. Hierdoor is de lever beter in staat om cholesterol uit de bloedbaan te verwijderen. PCK9-remmers worden toegediend met een onderhuidse injectie eenmaal per twee weken.
Nieuwe ontwikkelingen
Met de huidige beschikbare medicijnen lukt het niet altijd om uw cholesterol genoeg te verlagen. Daarom worden er steeds nieuwe medicijnen ontwikkeld. In studieverband worden deze nieuwe medicijnen onderzocht. Als u geïnteresseerd bent in deelname aan studies naar nieuwe medicijnen, vraag dan uw behandelend arts naar de mogelijkheden.
Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen
Meer informatie
Er zijn verschillende websites met informatie over hoog cholesterol. Wij raden u de volgende websites aan:
Polikliniek Vasculaire geneeskunde
Verpleegafdeling Interne geneeskunde (C2 west)
Wetenschappelijk onderzoek
Bij het UMC Utrecht doen wij wetenschappelijk onderzoek gerelateerd aan dit ziektebeeld.
Meer weten uitklapper, klik om te openen
Wat hoort er bij dit ziektebeeld
- Polikliniek Vasculaire geneeskunde
- Verpleegafdeling Interne geneeskunde (C2 west)
- Specialisme Vasculaire geneeskunde
- VESALIUS studie: onderzoek naar effect van evolocumab op het optreden van hartaanvallen of beroertes bij patiënten met een verhoogd risico