Een groep Nederlandse onderzoeksinstellingen, bedrijven en maatschappelijke partners, geleid door Jaco Zwanenburg van het UMC Utrecht, heeft van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) een Perspectief-beurs van 4,5 miljoen euro ontvangen. Met dat geld gaat het zogenoemde ‘CHIME-consortium’ nieuwe, geavanceerde MRI-technieken ontwikkelen. Het doel? De hersenprocessen die een rol spelen bij dementie beter in beeld brengen, zodat het ontwikkelen en testen van een mogelijke behandeling effectiever wordt.

Wereldwijd zijn er 55 miljoen mensen met dementie, een hersenaandoening die kan worden veroorzaakt door verschillende ziekten, en die tot op heden niet te genezen is. Vaak beginnen de processen die de ziekte veroorzaken al tientallen jaren voordat de eerste symptomen zich openbaren. Een MRI-scanner kan die processen in beeld brengen. “Het CHIME-consortium gaat MRI-technieken ontwikkelen om deze vroege ziekteprocessen te herkennen. Dat draagt bij aan onderzoek naar mogelijke nieuwe behandelingen”, aldus onderzoeksleider Jaco Zwanenburg van het UMC Utrecht. “Op de lange termijn geeft het ons ook meer inzicht in de oorzaak en de ontwikkeling van dementie. En dat kan artsen weer helpen om de ziekte sneller te diagnosticeren, en om patiënten beter te behandelen en in de gaten te houden.”

Processen in beeld

Om hun doel te bereiken, ontwikkelen de onderzoekers MRI-technieken die drie belangrijke, samenhangende processen in de hersenen in beeld brengen: veranderingen in de doorbloeding van de hersenen, stofwisselingsprocessen, en de afvoer van afvalstoffen. “Op die manier willen we zogeheten biomarkers vinden die de diagnose, prognose en monitoring van dementiepatiënten verbeteren”, zegt Jaco. “Biomarkers zijn kenmerken die we kunnen meten en gebruiken om processen in het lichaam te volgen of te voorspellen. Vaak zijn dat specifieke moleculen of genen, maar het kunnen ook metingen met MRI zijn.”

^{Onderzoeksleider Jaco Zwanenburg}

De biomarkers waar de onderzoekers naar op zoek gaan, en de nieuwe MRI-technieken die ze gaan ontwikkelen, zijn belangrijk voor het vinden van nieuwe medicijnen tegen dementie. Ze maken het namelijk mogelijk om nauwkeuriger te meten hoe de hersenen reageren op bepaalde stoffen. “Dat helpt farmaceutische bedrijven om te bepalen welke patiënten het beste reageren op nieuwe medicijnen, en om snel te zien of ze effectief zijn”, legt Jaco uit. “We hopen zo de ontwikkeling van nieuwe, effectievere medicijnen tegen dementie te versnellen.”

Krachten bundelen

In het CHIME-consortium bundelen vooraanstaande kennisinstellingen, bedrijven en maatschappelijke partners hun krachten. Het consortium omvat het Erasmus Medisch Centrum, Leids Universitair Medisch Centrum, en UMC Utrecht, samen met industriële partners Merck, Philips, Pie Medical Imaging, en WaveTronica. Ook maatschappelijke partners zoals Alzheimer Nederland en de Hersenstichting dragen bij aan het project. Jaco: “Ik ben dankbaar dat ik dit mooie consortium mag leiden, en heb er vertrouwen in dat we belangrijke bijdragen gaan leveren aan de strijd tegen dementie.”

Download de infographic 'Hoe kunnen we medicijnproeven voor dementie verbeteren?'