Bloedplaatjes zijn verantwoordelijk voor de bloedstolling. Onderzoekers van de Universiteit Utrecht, het UMC Utrecht en het Erasmus MC hebben nu ontdekt dat ze ook een rol hebben bij onze afweer: ze blijken onmisbaar bij de bescherming van onze luchtwegen tegen ziekteverwekkers. “Bij patiënten met griep nemen de bloedplaatjes virusdeeltjes op uit de longen, waarna ze terugkeren in de bloedbaan en worden opgeruimd”, aldus hoofdonderzoeker Erhard van der Vries. “Dit inzicht is ook belangrijk voor onderzoek naar zowel de afweer als stollings- en acute hart- en vaatproblemen bij coronapatiënten.”

De onderzoekers gingen na hoe bloedplaatjes virusdeeltjes opnemen. Dat proces blijkt afhankelijk van de binding van griepvirussen aan suikermoleculen op de bloedplaatjes. Hun onderzoek laat een directe relatie zien tussen de mate van virusbinding en de ernst van de griep: hoe heviger de griep, hoe meer bloedplaatjes aan de slag gaan om de ziekte aan te pakken. Hebben de bloedplaatjes eenmaal virus opgenomen, dan keren ze terug in de bloedbaan en geven ze een signaal af waardoor de lever weet dat ze moeten worden opgeruimd. “Ze steken dan als het ware een vlaggetje uit, wat bij aankomst door de lever wordt herkend als het teken om ze op te ruimen. Daarna gaan ze verloren”, vertelt UMC Utrecht onderzoeker Coen Maas. “We kennen de bloedplaatjes vooral vanwege hun rol bij de bloedstolling, maar we hebben er ongeveer tien keer zo veel in ons bloed dan puur daarvoor nodig is. Die flinke hoeveelheid bloedplaatjes kan samenhangen met hun functie in onze afweer.”

Beroertes

De nieuwe ontdekking verklaart ook waarom een luchtweginfectie -  zoals een longontsteking - kan leiden tot acuut bloedplaatjesverlies (trombocytopenie). Nadat ze virus hebben opgenomen, ruimt de lever ze namelijk op. Dit verschijnsel, dat tot nog toe onbegrepen was, komt hiermee in een nieuw daglicht te staan. De rol van bloedplaatjes bij infecties met een griepvirus was namelijk nog niet bekend. Deze kennis heeft mogelijk ook gevolgen voor onderzoek naar stollingsproblemen en acute hart- en vaatproblemen bij coronapatiënten, zoals beroertes of bloedproppen in de longvaten. Het lijkt er namelijk op dat het signaal dat bloedplaatjes afgeven om te laten weten dat ze virus bevatten en dus moeten worden opgeruimd, vergelijkbaar is met het signaal dat ze geven als ze in actie komen in de bloedstolling. Dat betekent dat als bloedplaatjes het opruimsignaal geven, andere bloedplaatjes dat kunnen opvatten als een opdracht om te klonteren

Sleutelrol

Dat er een relatie bestaat tussen luchtweginfecties en hart- en vaatproblemen bij mensen met griep was al wel bekend.. Zo laat het wekelijkse sterftecijfer, gekoppeld aan hart- en vaatproblemen, een seizoensgebonden patroon zien. Daarbij valt de sterftepiek samen met het jaarlijkse griepseizoen. “Andersom hebben ouderen die de griepprik krijgen 20 procent minder kans om vanwege hart- en vaatklachten of een beroerte in het ziekenhuis te belanden”, vertelt Erhard van der Vries. De onderzoekers verwachten dezelfde relatie te zien bij coronapatiënten. De dubbelfunctie van bloedplaatjes  – in de bloedstolling én bij de afweer - vervult hierin mogelijk een sleutelrol. Immunoloog en onderzoeker Marianne Boes: “We willen dit nu bij dieren en mensen nader onderzoeken met een multidisciplinair team van virologen, hematologen en immunologen.”  

Bloedonderzoek bij longinfectie

De rol van bloedplaatjes in het afweersysteem vraagt om verder onderzoek. Een belangrijke vraag die de onderzoekers nog hopen te beantwoorden, is wanneer bloedplaatjes tijdens de griep terechtkomen in de longen, waar ze vervolgens naartoe gaan en hoe zij hun opgenomen virologische informatie delen met andere immuuncellen. Ook kunnen ziekenhuizen bij patiënten gericht kijken naar de relatie tussen luchtweginfecties en informatie over bloedplaatjes uit bloedonderzoek. Die gegevens kunnen mogelijk helpen bij de diagnose van een longontsteking.

De bevindingen van dit onderzoek dragen mogelijk ook bij aan de ontwikkeling van nieuwe therapieën  voor acute hart- en vaatproblemen en het voorspellen van complicaties bij luchtweginfecties. Op de lange termijn kunnen ze daarnaast helpen bij de ontwikkeling van betere vaccinatiestrategieën.

Het artikel van de onderzoekers, getiteld Influenza-induced thrombocytopenia is subtype and sialoglycan receptor dependent and increases with virus pathogenicity - Platelets mediate influenza clearance , is op gepubliceerd in Blood Advances.