Pokkenvirussen vormen een grote groep van nauw verwante grote DNA virussen met envelop. Deze virussen kunnen zowel in mensen als dieren voorkomen. Tot de groep die kan voorkomen bij mensen behoren ondermeer orthopoxvirussen (variola, vaccinia, monkeypox), parapoxvirussen (koepokken, pseudokoepokken en orf) en molluscum contagiosum.
Pokken of variola infecteert alleen mensen en was de oorzaak van grote levensbedreigende epidemieën in het verleden. Door succesvolle vaccinatie campagnes komt variola niet meer natuurlijk voor. Vaccinia (pseudokoepokken virus) is afgeleid van koepokken en is gebruikt als het actieve bestanddeel voor vaccinatie tegen variola. Infecties zijn zeer zeldzaam.
Orf (schapepok) veroorzaakt bij geïnfecteerde dieren of mensen een pokkenachtig beeld (Ecthyma contagiosum). Dit bestaat uit bultjes, puisten en korsten. Virusoverdracht naar de mens leidt meestal tot één of enkele solitaire laesies aan vinger of hand die, in niet-gecompliceerde gevallen, na zes tot negen weken herstellen zonder een litteken achter te laten. Soms leidt infectie tot uitgebreidere laesies die gepaard gaan met algemene ziekteverschijnselen.
Cowpox (koepokken) wordt veroorzaakt door het Cowpox virus. Wilde knaagdieren, met name muizen, dragen het virus asymptomatisch bij zich. Het virus kan door deze knaagdieren doorgegeven worden aan andere dieren zoals koeien of katten. Ook de mens kan besmet worden door direct contact met een geïnfecteerd wild knaagdier of door contact met andere geïnfecteerde dieren. Een besmetting bij de mens is zeldzaam en veroorzaakt meestal plaatselijke huidafwijkingen.
Diagnostiek berust op het aantonen van DNA door middel van PCR op blaasjesvocht, biopten of kweek/materiaal of onderzoek middels elektronenmicroscopie.