Klokkijken in het hart
Wist je dat de cellen in ons lichaam een 24-uursritme hebben? En dat die interne klok van invloed is op het herstellend vermogen van cellen? Het is onder meer dit gegeven, waarnaar cardioloog Linda van Laake onderzoek doet. “Er zijn indicaties dat hartcellen ’s middags beter tegen zuurstoftekort kunnen dan in de vroege ochtend.”
Behalve mensen lijken ook dieren en planten zich aan dit 24-uursritme te houden en zelfs individuele cellen doen dat, zelfs wanneer ze eenzaam in een kweekschaal liggen. Wanneer dat ritme beter begrepen wordt, zijn potentiële gevolgen voor de medische wereld groot. Linda: “Hartcellen blijken een vast dag- en nachtritme te hebben. Je kunt, simpel gesteld, zeggen dat ze ’s avonds rusten en overdag actief zijn. Ook het herstellend vermogen van cellen, na een operatie bijvoorbeeld, zou dus wel eens tijdsafhankelijk kunnen variëren.”
Interne klok
Veel is nog onbekend over deze interne klok, maar onderzoekers vermoeden dat het lichaam bepaalde taken, zoals het repareren van cellen, bij voorkeur uitvoert op momenten dat het niet stand-by hoeft te staan voor plotselinge actie. Bijvoorbeeld voor een sprintje naar de trein. Bij sommige ziekten raakt het 24-uursritme uit balans. Dat lijkt ook het geval bij hartfalen, waarbij de pompkracht van het hart is afgenomen. Bijvoorbeeld na een hartinfarct. Linda: “Wij onderzoeken nu of de behandeling van hartfalen verbetert als je rekening houdt met de fase waarin hartcellen zich bevinden. Hier ligt ook een kans om een ander probleem op te lossen: mogelijk verklaart het 24-uursritme en de daaruit voortvloeiende verschillen in cel-activiteit deels waarom de genezing van hartfalen met stamcellen nog niet lukt.”
Stamcellen
Stamcellen zijn de oercellen van ons lichaam: ze kunnen zich nog ontwikkelen tot bijvoorbeeld bloed-, huid- of hartcel. Wetenschappers proberen al jaren om met deze stamcellen het stuk hartspier dat is afgestorven na een infarct te herstellen. Dat blijkt in de praktijk toch heel moeilijk te zijn. “Ik zoek het dan ook in verbetering van de uit stamcel gekweekte hartspiercellen dankzij het 24-uurs ritme. Dus de cellen transplanteren als ze in hun optimale fase zijn, wat betreft hun therapeutische eigenschappen. Ofwel ze zo manipuleren dat je deze optimale fase continu houdt.”
Kinderschoenen
Het onderzoek staat nog in de kinderschoenen, maar is veelbelovend. Linda benadrukt: “Het is belangrijk dat we ons realiseren dat 24-uurritmes bestaan. Als we ze kunnen doorgronden en medische behandelingen erop kunnen aanpassen, kunnen we er een groot voordeel mee behalen.”
Verder lezen?
Lees meer over hartfalen op umcutrecht.nl
