Rebels leiderschap in de verpleegkunde
Verpleegkundigen staan regelmatig voor de uitdaging om hoogwaardige zorg te bieden binnen de grenzen van regels en protocollen. Maar wat als deze grenzen botsen met de normen en overtuigingen over goede kwaliteit van zorg van verpleegkundigen? Dan moet je soms een tikkeltje rebels zijn. Eline de Kok promoveerde donderdag 16 januari op haar onderzoek naar rebels leiderschap in de verpleegkunde. Hoe breng je positief afwijkend gedrag en rebels leiderschap in de praktijk?
Naast haar werk als verpleegkundige op de longafdeling van het UMC Utrecht en adviseur bij de beroepsvereniging V&VN, voerde Eline haar onderzoek uit. Haar studie REBEL-V (Rebelse Excellente Bevlogen Energiek Leider in de Verpleegkunde) heeft als doel meer inzicht te krijgen in de rebels leiderschap praktijken van verpleegkundigen. “Dit onderwerp triggerde mij toen ik voorzitter was van de Verpleegkundige Adviesraad (VAR) van het UMC Utrecht. Verpleegkundigen moesten meer ‘leiderschap’ tonen. Maar wat was dat dan?” vertelt Eline de Kok.
Eline promoveert bij de onderzoeksgroep Verplegingswetenschap uit het UMC Utrecht, onderdeel van het Julius centrum. Haar onderzoek draagt bij aan het programma Toekomstbestendige Verpleegkunde. Een programma om in het UMC Utrecht verpleegkundigen aan te trekken en te behouden voor de zorg van de toekomst.
Wat is rebels leiderschap?
“Een rebelse verpleegkundig leider is iemand die kritisch reflecteert op de dagelijkse werkgewoonten, samenwerkt, kennis en ideeën verzamelt/deelt en duurzame veranderingen in gang zet”, legt Eline uit. Rebels leiderschap draait niet om opstandigheid, maar om het verleggen van grenzen en het uitdagen van gevestigde ideeën en praktijken.
“Ik hoop dat de twee werelden, die van het systeem en protocollen en die van de dagelijkse praktijk, steeds meer samen komen. Systemen, procedures en protocollen sluiten dan beter aan bij het ideaal dat verpleegkundigen willen nastreven.”
Eline de Kok (Verpleegkundig onderzoeker)
Positieve invloed op de werkomgeving
In haar proefschrift benadrukt Eline ook het belang van rebels leiderschap voor de werkomgeving van verpleegkundigen. Rebels leiderschap bevordert een positief gevoel onder verpleegkundigen blijkt uit haar onderzoek. De afwijkende acties leiden namelijk tot verbeteringen in de alledaagse praktijk. Tijdens de COVID-19-pandemie groeide bijvoorbeeld door rebels leiderschap de professionele autonomie van verpleegkundigen en werd de verpleegkundige inbreng in de directe patiëntenzorg gelijkwaardiger.
Potentie voor verbetering
Hoewel rebels leiderschap zorgt voor innovaties en voor kwaliteitsverbeteringen in de zorg, wordt regelmatig het potentieel niet volledig benut. Rebelse leiderschapspraktijken spelen zich vaak af buiten het zicht van anderen en richten zich meestal op ad-hoc oplossingen. Voor het realiseren van duurzame verbeteringen in de zorg, is gezamenlijk reflecteren, leren en acteren essentieel, concludeert Eline.
