Coronapatiënten kunnen onder begeleiding van de huisarts goed zelf thuis het zuurstofgehalte in hun bloed meten. De patiënten kunnen daardoor langer thuis het ziekteverloop afwachten in plaats van in het ziekenhuis. Het UMC Utrecht onderzocht dit, op basis van een studie die tijdens de pandemie in Utrecht en omgeving werd uitgevoerd. De patiënten die meededen voerden de meting goed uit en gaven aan dat ze zich er veilig bij voelden. Ook gingen deze patiënten net zo vaak naar de huisarts of het ziekenhuis als patiënten die niet zelf het zuurstofgehalte maten. Het UMC Utrecht gebruikt deze vorm van thuismonitoring inmiddels niet alleen meer voor coronapatiënten, maar ook voor patiënten met andere luchtweginfecties. Patiënten hebben zo meer het gevoel dat ze zelf de regie hebben over hun zorg. En het kan ook de druk op de zorg verlichten.  

Read in english

Huisartsen volgen coronapatiënten met matig– tot ernstige klachten doorgaans nauwkeurig om een eventuele verslechtering van de toestand tijdig te signaleren. Een belangrijke variabele hierbij is monitoren van het zuurstofgehalte. Een plotselinge daling hiervan is een belangrijk teken van verslechtering van de toestand van de patiënt. Maar bij sommige patiënten gaat een laag zuurstofgehalte niet samen met benauwdheid, zodat ze dit niet zelf voelen terwijl een zuurstofmeting dit wel opmerkt.  

Het vroegtijdig signaleren en behandelen van deze patiënten kan belangrijke gezondheidswinst opleveren. Vooral wanneer ze een onderliggende aandoening hebben met een groter risico op een ongunstig ziektebeloop. Het thuis meten van het zuurstofgehalte door de patiënt zélf kan hierbij uitkomst bieden. Wetenschappelijk bewijs hiervoor was tot nu toe niet voorhanden. Daarom onderzocht het UMC Utrecht de haalbaarheid van thuismonitoring van coronapatiënten door de zuurstofverzadiging te meten met een pulsoximeter (een medisch meetinstrument waarmee het zuurstofgehalte in het bloed kan worden bepaald via een clipje op een vinger). 

Goed gecontroleerde studie 

Het onderzoek - gepubliceerd in het British Journal of General Practice (een vakblad voor huisartsen) - richtte zich op mensen van 40 jaar en ouder met matig– tot ernstige klachten van COVID-19, met een hart- of vaatziekte of risicofactoren, en bij wie de huisarts zorgvuldige follow-up wenselijk vond. In een gecontroleerd onderzoek naar de haalbaarheid van thuismonitoring van de zuurstofverzadiging werden deelnemers door loting verdeeld in twee groepen. De ene helft kreeg een gevalideerde pulsoximeter in bruikleen naast de gebruikelijke huisartsenzorg, en de controlegroep kreeg de gebruikelijke huisartsenzorg zonder pulsoximeter. De eerste groep kreeg de instructie om drie keer per dag met de pulsoximeter het zuurstofgehalte in hun bloed te meten. Bij een verzadiging van minder dan 94 procent moesten ze hun huisarts raadplegen. 

Thuismonitoring goed toepasbaar 

Uit de studie bleek dat de pulsoximeter door de bijna alle patiënten volgens de instructies werd gebruikt. Een zuurstofverzadiging van minder dan 94 procent werd in totaal 52 keer, bij tien patiënten gemeten. Zes van hen namen vervolgens contact op met hun huisarts. Zes weken na de start van de studie was er geen verschil in herstel van de corona-infectie tussen de interventiegroep en de controlegroep. Ook was er geen verschil tussen de groepen voor wat betreft zorggebruik zoals contact met de huisarts, ziekenhuisbezoek of ziekenhuisopname.  

Hoofdonderzoeker dr. Dorien Zwart (Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde, UMC Utrecht) zegt over de resultaten: “Deze studie is de eerste die thuismonitoring van risicopatiënten met matig tot ernstige coronaklachten in de huisartsenpraktijk heeft onderzocht. De studie laat zien dat thuismonitoring bij deze groep met risicofactoren zoals hart- en vaatziekten met behulp van een gevalideerde zuurstofmeter in de dagelijkse huisartsenpraktijk goed toepasbaar is. Patiënten werkten graag mee aan het onderzoek en waren goed in staat om zich aan de instructies te houden. Daarnaast voelden ze zich veilig om regie te nemen en de metingen zelf uit te voeren. Ook namen ze naar aanleiding van een zuurstofmeting niet vaker contact op met hun huisarts in vergelijking met de controlegroep.” 

Zorg persoonlijker en meer betaalbaar 

Het UMC Utrecht ontwikkelt samen met zorgpartners en patiënten (digitale) initiatieven die zorg dichter bij huis mogelijk maken. Hiermee kan de zorg nog persoonlijker en toegankelijker worden gemaakt: zoveel mogelijk afgestemd op de individuele patiënt, en waar mogelijk ondersteund met apps. Over de voordelen van zorg dichter bij huis zegt Dorien: “Door zorg dicht bij huis mogelijk te maken ervaren patiënten meer eigen regie. En het draagt tevens bij aan het ontlasten van onze zorgverleners en het betaalbaar houden van de zorg.”

De studie werd financieel mogelijk gemaakt door de Hartstichting.

Publicatie 

Smit K, Venekamp RP, Krol LA, Geersing G-J, Schoonhoven L, Kaasjager KAH, Rutten FH, Zwart DLM. Home monitoring by pulse oximetry of primary care patients with COVID-19: a pilot randomized trial. British Journal of General Practice 2023;73:e356-e363