Bestraling bij hoofd-halskanker

Radiotherapie is een medische behandeling met röntgenstraling, radioactieve straling of een combinatie van deze twee. Een ander woord voor radiotherapie is bestraling. De behandeling is meestal gericht tegen kanker. Het doel van radiotherapie is dan om de kankercellen te doden.

Voorbereiding uitklapper, klik om te openen

Intakegesprek 

Als uw specialist u doorverwijst voor radiotherapie, stuurt hij zelf een brief en de benodigde gegevens naar de afdeling radiotherapie. U krijgt een brief van de afdeling radiotherapie met daarin uw afspraak. Als u iemand wilt meenemen naar het gesprek dan is hij of zij welkom! De radiotherapeut heeft met u en eventuele begeleider(s) een intakegesprek. Als dat nodig is, doet  hij nog lichamelijk onderzoek. De radiotherapeut geeft u uitleg over de bestraling en de bijwerkingen die u (misschien) zult ondervinden. U kunt al uw vragen stellen. 

Masker en CT-scan 

Voordat de bestraling begint, bepalen we het bestralingsgebied nauwkeurig. Hiervoor maken we eerst een masker voor uw hoofd of hals. Met dit masker houden we uw hoofd tijdens de bestralingen zo stil mogelijk en steeds in dezelfde positie. Vaak maken we direct daarna een CT-scan in de bestralingshouding. CT beelden die al eerder zijn gemaakt zijn helaas niet bruikbaar, omdat u toen niet in de bestralingshouding lag. Als de lymfeklieren in uw hals vergroot zijn, markeren die vooraf door een ijzerdraadje op de huid te plakken. De lymfklieren zijn dan zichtbaar op de CT beelden.

Tijdens de behandeling uitklapper, klik om te openen

Bij de meeste patiënten met hoofd-halskanker passen we uitwendige bestraling toe. Bij uitwendige bestraling komt de straling uit een bestralingstoestel. De tumor wordt door de huid heen bestraald. Een behandeling bestaat meestal uit een serie bestralingen. Het aantal bestralingen is afhankelijk van de soort en de plaats van de tumor. Elke week worden drie tot vijf bestralingen gegeven. Voor uitwendige bestraling hoeft u niet opgenomen te worden in het ziekenhuis.    De bestraling zelf duurt maar enkele minuten. Inclusief verkleden, het vinden van de juiste houding op de tafel en het instellen van het apparaat, bent u tien minuten tot een halfuur bezig met de behandeling. De radiotherapeut spreekt u een keer per week.

Meer informatie

Met radiotherapie worden de cellen van een gezwel zó beschadigd dat ze zich niet verder kunnen delen, of dat hun stofwisseling ontregeld raakt. De kankercellen sterven dan af. 

Helaas raken gezonde cellen ook beschadigd. Deze gezonde cellen herstellen zich gelukkig beter dan kankercellen. Dat is een belangrijk verschil. Want zo kunnen we de kankercellen doden, terwijl de gezonde cellen zich weer herstellen.

Bij hoofd- en halskanker horen de volgende vormen van kanker:

• Kanker van mond- of keelholte
• Strottenhoofdkanker

Behandelplan

De specialist die u behandelt met bestraling is de radiotherapeut. De radiotherapeut bepaalt zorgvuldig welke plaats precies bestraald wordt en wat de dosis van de bestraling moet zijn. Deze dosis wordt meestal verdeeld over verschillende bestralingen. U wordt dus meerdere keren per week behandeld. De radiotherapeut berekent voor u hoeveel bestralingen u nodig hebt. Dat hangt af van de soort kanker die u hebt.

Masker bij bestralen

Scan de bovenstaande QR-code met uw telefoon om een video over dit onderwerp te bekijken. Of bekijk de video via:

Curatieve radiotherapie

We kunnen radiotherapie toepassen om de kanker te genezen. Dat noemen we een 'curatieve behandeling'. Er zijn verschillende vormen:

Adjuvante therapie

Dit is radiotherapie ná een operatie. Met de bestraling proberen we niet-zichtbare uitzaaiingen of achtergebleven kankercellen te verwijderen door de chirurg.

Neoadjuvante therapie

Dit is radiotherapie vóór een operatie. Het doel hiervan is om de tumor te verkleinen. Hij kan dan makkelijker verwijderd worden.

Complete behandeling

Radiotherapie kan als complete behandeling worden gegeven. Dan moet de bestraling de tumor volledig vernietigen. Deze behandeling kan worden gegeven bij een beperkt aantal tumorsoorten. En alleen als er geen uitzaaiingen zijn buiten het bestralingsgebied.

Palliatieve radiotherapie

We passen radiotherapie ook toe bij patiënten die niet meer kunnen genezen. Dat heet een palliatieve behandeling. Bestraling kan bijvoorbeeld de tumorgroei remmen, waardoor uw pijnklachten verminderen. Ook kunnen we bloedingen die veroorzaakt worden door de tumor stoppen. Of ervocor zorgen dat omliggende organen minder last hebben van de tumor. Palliatieve radiotherapie is vaak kortdurend. Het is zinvol, omdat de kwaliteit van het leven van de patiënt verbetert.

Na de behandeling uitklapper, klik om te openen

4 tot 6 weken na de laatste bestraling komt u op controle bij uw radiotherapeut. De controles gaan enkele jaren door. De ene keer is de controle bij uw verwijzend arts, de andere keer bij de radiotherapeut. Zij houden elkaar op de hoogte. Soms zijn er ook gecombineerde controles: dan is de radiotherapeut aanwezig op het spreekuur van uw behandelend arts.

Vervolg

Bestraling kan leiden tot bijwerkingen. Welke bijwerkingen ontstaan en hoeveel last u krijgt, staat vooraf niet vast. Dat is afhankelijk van de plaats van de bestraling en de hoeveelheid straling. 

Lichamelijke klachten

• Bestraling leidt tot vermoeidheid.
• Verminderde eetlust en moeite met eten. Voor meer informatie over voeding bij kanker verwijzen wij u naar de website www.voedingenkankerinfo.nl.
• Minder zin in seks.
• Haaruitval op plaats van bestraling: meestal is deze uitval tijdelijk, maar soms ook blijvend, afhankelijk van de hoeveelheid straling.
• Een rode en schilferige huid, soms kunnen ook blaren op de huid ontstaan.
• Pijn bij kauwen en slikken.
• Tandbederf
• Als uw speekselklieren (voor een deel) in het bestralingsveld liggen, kunt u enkele dagen na de eerste bestraling last krijgen van een droge mond, taai speeksel en verminderde smaak.
• Bij bestraling van de neus- of neusbijholten kan de normale werking van de neus beschadigd raken. Het slijm en snot wordt minder goed afgevoerd, waardoor er korstjes kunnen ontstaan. Het snot kan bloederig zijn.
• Bij bestraling van de traanklieren, raken deze eerst geïrriteerd. Daarna kunt u last krijgen van droge ogen. Hier zijn oogdruppels voor.
• Als bij u een gehoorgang in het bestralingsgebied ligt, kan er vochtige afscheiding uit die gehoorgang komen. Ook kunt u last krijgen van pijn en tijdelijke doofheid door vocht in het middenoor.

Psychische gevolgen 

Naast de lichamelijke bijwerkingen kunt u ook psychische gevolgen ondervinden. Die zijn niet het gevolg van de bestraling. Ze hebben meer te maken met de spanning van de ziekte en de behandeling, de onzekerheid over de toekomst en de vermoeidheid. Dat is alles bij elkaar ook erg veel om te verwerken.

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

Meer informatie

Patiëntverhaal Bertie

De eerste scan was raak: tumor in de hersenstam.

Lees meer

Ziektebeeld

• strottenhoofdkanker
• keelholtekanker

Behandeling

• Bestraling

Polikliniek Radiotherapie

Wachttijden uitklapper, klik om te openen

Meer weten uitklapper, klik om te openen

Voor uitgebreide informatie over deze behandeling kunt u de patiëntfolder doornemen.

Lees meer in de patiëntfolder

In het geval dat u of uw kind deze behandeling ondergaat, kunt u onder ‘Afspraken’ in het patiëntportaal Mijn UMC Utrecht praktische informatie over de afspraak vinden.

Naar Mijn UMC Utrecht

Wat hoort er bij deze behandeling

• Polikliniek Radiotherapie

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen

De afdeling is bereikbaar op werkdagen van 8.00 - 17.30 uur.