Het vakgebied radiologie

In 2015 zijn de medische vervolgopleidingen radiologie en nucleaire geneeskunde gefuseerd. Als naam voor het nieuwe specialisme is gekozen voor radiologie omdat deze term het beste de inhoud van het vakgebied reflecteert, namelijk het gebruik van straling voor het diagnosticeren en behandelen van patiënten. Als radioloog ben je dagelijks bezig met het verkrijgen van besliskundige informatie door middel van beeldvormende diagnostische technieken, zoals conventioneel röntgenonderzoek, scintigrafie, echografie, CT, MRI, PET/CT en SPECT/CT. Daarnaast richt de radiologie zich op het uitvoeren van minimaal invasieve behandelingen onder controle van beeldvormende technieken en op nucleair geneeskundige behandelingen middels toediening van radioactieve stoffen (radiofarmaca). Radiologie is dus zowel een ‘denk’ als een ‘doe’ vak. De patiëntencontacten zijn meestal kortdurend van karakter maar kunnen ook langdurend zijn, bijvoorbeeld in het kader van de beeldgestuurde interventies en nucleair geneeskundige behandelingen. Als radioloog heb je bovendien intensief contact met vrijwel alle andere medisch specialisten in het ziekenhuis.

Door de enorme technische vernieuwingen op het gebied van de zogenaamde cross-sectionele beeldvormende technieken (zoals CT en MRI), multimodale beeldvormende technieken (zoals PET/CT en SPECT/CT), en de interventieradiologie is er sprake van een explosieve toename in het gebruik van deze hoogwaardige beeldvormende technieken en de beeldgestuurde interventies. De (toekomstige) ontwikkelingen op het gebied van moleculaire beeldvorming maken het bovendien mogelijk om naast anatomische informatie in toenemende mate ook functionele (fysiologische) informatie te verkrijgen met deze beeldvormende technieken.

Interesse in techniek, anatomie, fysiologie en pathologie

Als radioloog werk je veel met verschillende medische (beeldvormende) apparatuur. Je moet je interesseren voor techniek en optimalisatie van de medische toepassingen daarvan. Daarnaast zijn anatomie en fysiologie belangrijke aspecten van je werk. Je krijgt te maken met een breed scala aan ziektebeelden, als radioloog kun je immers het gehele lichaam in kaart brengen.

Radioloog als sparringpartner van de aanvrager/verwijzer

Door de centrale positie van de radiologie is het uitermate belangrijk dat de radioloog als de sparring partner van de aanvrager/verwijzer fungeert. Dit vereist gespecialiseerde kennis van zowel de beeldvorming als diagnostiek en behandeling van de binnen ieder specialisme voorkomende aandoeningen. Daarnaast is multidisciplinaire samenwerking essentieel, waarbinnen de radioloog een sturende rol zal moeten innemen ten aanzien van diagnostische algoritmes, aangezien veel klinisch beleid zowel initieel als tijdens de follow-up in belangrijke mate gebaseerd is op de uitkomsten van radiologische diagnostiek.

Radiologie in het UMC Utrecht

Vanwege de eerder beschreven technische ontwikkelingen op het gebied van beeldvormende technieken en beeldgestuurde behandelingen zijn de specialismen radiologie en nucleaire geneeskunde in het UMC Utrecht al sinds 2011 gefuseerd tot één afdeling beeldvormende technieken. Door deze integratie hebben de nucleaire geneeskundigen en radiologen in het UMC Utrecht al geruime tijd ervaring met de gezamenlijke acquisitie en interpretatie van gecombineerde (multimodale) beelden, beeldgestuurde behandelingen en opleiding van AIOS.

Gevarieerde opleiding en persoonlijke ontwikkeling

Wij bieden jou een gevarieerde opleiding tot radioloog op één van de grootste afdelingen radiologie & nucleaire geneeskunde van Nederland, met voldoende ruimte voor persoonlijke ontwikkeling en ontplooiing. De afdeling is uitstekend geoutilleerd, met o.a. up-to-date CT-, MRI- , PET/CT- en SPECT/CT-scanners. Er is een intensieve samenwerking met de afdeling radiotherapie op het gebied van beeldgestuurde (oncologische) behandelingen. Research wordt verricht op een groot aantal gebieden binnen alle speerpunten van het UMC Utrecht, met een focus op cerebrovasculaire en cardiovasculaire afwijkingen, oncologie, beeldgestuurde interventies en kinderradiologie. Daarnaast is er op de afdeling veel aandacht voor de ontwikkeling en toepassing van ‘machine learning’ en ‘artificial intelligence’ binnen het vakgebied. Een ander specifiek aandachtspunt is de ontwikkeling en toepassing van onderwijs. Met de klinische afdelingen van het UMC Utrecht wordt intensief contact gehouden, o.a. door een groot aantal (± 80) klinische en multidisciplinaire besprekingen per week.

Op de afdeling radiologie & nucleaire geneeskunde van het UMC Utrecht werken ongeveer 20 AIOS, 10 fellows en 34 stafleden. Het wetenschappelijk onderzoek van de afdeling is sinds 2015 ondergebracht in het Center of Image Sciences (CIS), waarbinnen samen met de afdeling radiotherapie vorm wordt gegeven aan de innovatie op het gebied van diagnostiek en beeldgestuurde behandelingen. Op dit moment zijn er binnen het CIS ongeveer 140 promovendi betrokken bij basaal en klinisch-wetenschappelijke activiteiten.

Vanwege de omvang van de afdeling is er veel aandacht voor een goede werksfeer. Van iedere AIOS wordt verwacht dat hij/zij zich collegiaal opstelt en op zijn/haar eigen wijze bijdraagt aan het behouden van de goede werksfeer. Het aantal instroomplaatsen wisselt en wordt jaarlijks vastgesteld door het landelijke Capaciteitsorgaan.

Programma opleiding Radiologie

De opleiding tot radioloog duurt 5 jaar en is opgedeeld in een basisdeel en een verdiepingsdeel. Het basisdeel duurt binnen de opleiding ten minste 3 jaar en betreft de acht radiologische deelgebieden én de acute radiologie. Daarnaast legt de AIOS zich tijdens het verdiepingsdeel, dat maximaal 2 jaar duurt, toe op de differentiatie in ten minste één deelgebied.

Basis (min. 3 jaar)

Dit deel van de opleiding is voor iedereen gelijk. In het UMC Utrecht is deze fase opgedeeld in stages van 1 of 2 maanden. De thema’s die aan bod komen zijn neuro- en hoofd/halsradiologie, cardiothoracale radiologie, abdominale radiologie, musculoskeletale radiologie, mammaradiologie, kinderradiologie, interventieradiologie, acute radiologie en nucleaire geneeskunde & moleculaire radiologie.

Verdieping (max. 2 jaar)

Tijdens de verdiepingsfase krijg je de mogelijkheid om je te verdiepen in één of twee thema’s (differentiaties), waarbij de totale duur van de differentiaties maximaal 24 maanden mag zijn. De resterende opleidingstijd zal je werkzaam zijn binnen de algemene radiologie. De duur van de differentiaties verschilt per thema en bedraagt 6 – 24 maanden. Het kiezen van tenminste 1 differentiatie is verplicht en een differentiatie kan tijdens de opleiding slechts één keer worden gevolgd. De invulling van de verdieping vindt plaats in samenspraak tussen AIOS en opleider en wordt vastgelegd in het individueel opleidingsplan van de AIOS.

Onderwijs, toetsing en begeleiding

Het leren vindt voornamelijk ‘op de werkvloer’ plaats, onder andere door veelal directe begeleiding door een staflid. Daarnaast is er tijdens de dienst altijd een supervisor beschikbaar. Er is een uitgebreid landelijk, regionaal, lokaal en discipline-overstijgend onderwijsprogramma. Het lokale onderwijs op de afdeling bestaat uit het maandag/dinsdag onderwijs verzorgd door AIOS en stafleden, en het dagelijkse Heilig Half Uur (HHU) waarop de AIOS interessante en leerzame casuïstiek tonen. Het lokale onderwijs is gestructureerd naar orgaangebied. Toetsing vindt plaats op zowel formatieve als summatieve wijze, onder andere door de halfjaarlijkse landelijke (verplichte) voortgangstoets van de NVvR.

Diensten

‘Dienst doen’ is onderdeel van het vak en leent zich goed voor de ontwikkeling van specifieke competenties in de acute radiologie. De AIOS draait in principe na 9 à 12 maanden mee met avond- en nachtdiensten. Hiermee zal ten hoogste 20% van de arbeidsduur van de totale opleiding gemoeid zijn.

Affiliatieziekenhuizen

Om zowel in een academische als perifere setting ervaring op te doen, volg je een deel van de opleiding in één van de partnerziekenhuizen binnen het regionale netwerk OOR Utrecht (onderwijs- en opleidingsregio), waarin het UMC Utrecht samenwerkt met de Gelre Ziekenhuizen Apeldoorn, het Meander Medisch Centrum Amersfoort en het Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein. Als je je opleiding begint in het UMC Utrecht volg je in ieder geval 1,5 jaar van de opleiding (vanaf het 3e jaar) in een van deze partnerziekenhuizen. De AIOS die de opleiding zijn gestart in de partnerziekenhuizen zullen vergelijkbaar een deel van de opleiding (minimaal 1,5 jaar) in het UMC Utrecht volgen. 

Differentiatie en fellowship

De afdeling radiologie & nucleaire geneeskunde van het UMC Utrecht biedt alle acht differentiatiethema’s aan: cardiothoracale radiologie, abdominale radiologie, interventieradiologie, nucleaire geneeskunde & moleculaire radiologie, neuro- en hoofd/halsradiologie, musculoskeletale radiologie, mammaradiologie en kinderradiologie.

Fellowships Radiologie

De afdeling radiologie van het UMC Utrecht is geaccrediteerd voor de volgende fellowships (aansluitend aan de medische vervolgopleiding): cardiothoracale radiologie, abdominale radiologie, interventieradiologie, nucleaire geneeskunde, neuro- en hoofd/halsradiologie, mammaradiologie, musculoskeletale radiologie en kinderradiologie.