Meer kennis voor man-vrouw verschillen in bijwerkingen hartfalenmedicatie
Klinische studies naar voorgeschreven medicijnen voor hartfalen hebben de bijwerkingen van deze medicijnen vaak niet apart voor mannen en vrouwen gerapporteerd, beschrijven Hester den Ruijter en Sophie Bots in het tijdschrift Circulation. Een uitgebreidere analyse van alle beschikbare literatuur op het gebied van medicatie voor hartfalen in JACC Heart failure, laat eenzelfde patroon zien: de data worden voor mannen en vrouwen samen gepresenteerd terwijl mannen en vrouwen met hartfalen evident anders zijn.
Bijwerkingen mannen en vrouwen
Voor dit onderzoek zijn 23 klinische trials en 155 observationele onderzoeken bekeken die relevante informatie bevatten voor het onderzoek. Van de 23 klinische studies, rapporteerden er maar twee (9%) de bijwerkingen voor mannen en vrouwen apart. Bij het observationeel onderzoek waren dit er 11 van de 155 (7%). Vier van deze studies rapporteerden meer bijwerkingen bij vrouwen, voornamelijk voor angiotensin converting enzyme (ACE) remmers en digoxine. Een onderzoek naar de mineralocorticoidreceptor antagonist (MRA) spironolactone vond meer bijwerkingen bij mannen. De overige zes studies vonden geen man-vrouw verschillen. Deze gegevens suggereren dat mannen en vrouwen verschillend op sommige medicijnen voor hartfalen kunnen reageren, maar geven onvoldoende informatie om hier met zekerheid een uitspraak over te doen. “Meer wereldwijde kennis over geslacht-specifieke bijwerkingen van hartfalenmedicatie in de academische wereld is noodzakelijk en leidt tot betere zorg omdat behandelaars hun medicatiekeuze beter kunnen afstellen op de patiënt”, concluderen Den Ruijter en Bots.
Vrouwen hoger risico
In Nederland leven ongeveer 230 duizend mensen met hartfalen, waarvan iets meer dan de helft vrouwen (125 duizend). Het is bekend dat vrouwen over het algemeen een anderhalf keer zo hoog risico hebben op bijwerkingen dan mannen wanneer zij dezelfde cardiovasculaire medicatie gebruiken. Deze bijwerkingen kunnen levensbedreigend zijn, zoals bijvoorbeeld het optreden van een ritmestoornis. Maar ook bijwerkingen die op het eerste gezicht niet bedreigend lijken, zoals aanhoudende droge hoest, kunnen ervoor zorgen dat iemand stopt met het innemen van de medicatie. Hierdoor kan iemand de positieve effecten van het medicijn mislopen en dit kan op lange termijn leiden tot verslechtering van de gezondheid. Dit is echter nooit voor hartfalen specifiek uitgezocht, wat wel relevant is omdat hartfalen zich verschillend uit in mannen en vrouwen en dit ook gevolgen heeft voor de behandelkeuze en het risico op bijwerkingen.
Meer kennis noodzakelijk
Den Ruijter en Bots adviseren om in iedere nieuwe studie de resultaten voor mannen en vrouwen apart te rapporteren. Om dit te bereiken is het belangrijk om vroeg in de carrière van wetenschappers hier aandacht voor te hebben. “Diversiteit is een belangrijk aandachtspunt in het onderwijs in het UMC Utrecht “, zegt Gönül Dilaver, universitair hoofddocent in innovatief Bio/Medisch onderwijs. Dilaver ontwikkelt een cursus die bedoeld is om onderzoekers van de toekomst te trainen om zich bewust te worden van de diversiteit tussen mensen. De fysiologische verschillen tussen mannen en vrouwen bijvoorbeeld, zijn tot dusver erg onderbelicht in onderzoek. Dit is mede een gevolg van de manier waarop studenten worden opgeleid en daar willen we verandering in brengen in het onderwijs.”
Curriculum
Dr. Hester den Ruijter is hoofdonderzoeker Experimentele Cardiologie bij het UMC Utrecht. Ze doet wetenschappelijk onderzoek naar de verschillen in hart- en vaatziekten tussen mannen en vrouwen, met speciale aandacht voor het vrouwenhart. Sophie Bots is bezig met haar promotieonderzoek naar man-vrouw verschillen in hartfalen bij het onderzoeksteam Experimentele Cardiologie in het UMC Utrecht.
Het onderzoek werd mede gefinancierd door de Hartstichting en ZonMW.