Laryngectomie

In deze folder vindt u adviezen over de verzorging van uw stoma en stemprothese. Het is mogelijk dat er in uw situatie andere afspraken met u gemaakt worden.

Stomapleister uitklapper, klik om te openen

De eerste weken na de operatie is de huid nog erg gevoelig. U gebruikt dan pleisters die huidvriendelijk zijn en daarom soms snel loslaten. Enkele weken na de operatie lukt het meestal om pleisters te gebruiken die dunner zijn en beter plakken. De verpleegkundig specialist bespreekt met u wanneer u daar mee kunt beginnen. Er zijn meerdere soorten pleisters, u kijkt samen met de verpleegkundig specialist welke pleister voor u het meest geschikt is.

Probeer de pleister met zo min mogelijk plooien te plakken en wrijf hem van binnen naar buiten vast. Om de pleister goed te laten hechten, is het verstandig de eerste minuten na het plakken niet te praten. Hoe u de pleister plakt maakt niet zoveel uit; u kunt het breedste stuk van de pleister plakken op de plaats waar deze het snelste loslaat. Het is wel belangrijk dat de opening in de pleister op dezelfde hoogte is als het stoma. Als de pleister goed vast zit, mag u deze laten zitten ook meerdere dagen. U wisselt de pleister als er veel slijm onder zit of als er lucht langs de pleister lekt.

Filtercassette uitklapper, klik om te openen

De filtercassette plaatst u in de pleister. U verschoont het filter als er sputum (slijm) op het filter zit. Na verloop van tijd heeft u minder sputum, zodat u ook minder vaak het filter hoeft te wisselen. U moet minimaal één keer per dag een nieuwe filter plaatsen. De reden is dat er bacteriën in het filter kunnen groeien door vocht en warmte van de ademhalingslucht. Als u voelt dat u moet hoesten, haalt u het filter uit de pleister. U haalt daarna met een tissue het slijm weg en plaatst het filter terug. Wanneer u dit niet doet, moet u het filter vaker verwisselen en gaat de pleister sneller los.

Canule uitklapper, klik om te openen

Het stoma kan de neiging hebben om kleiner te worden. Soms is dit vlak na de operatie, bij anderen gebeurt dit pas na enkele maanden of jaren. Sommige mensen hebben hier nooit last van. De luchtpijp zelf wordt niet kleiner, alleen de huid maakt het stoma kleiner. U kunt het stoma oprekken door een aantal uren per dag (of nacht) een canule (ook wel tube genoemd) te dragen. De snelheid waarmee het stoma kleiner wordt, is bepalend hoe lang of hoe vaak u een canule draagt. Omdat het stoma meestal heel geleidelijk kleiner wordt, hebt u dat niet meteen in de gaten. Het is daarom verstandig uzelf aan te leren om bijvoorbeeld één keer per week te proberen of u de canule makkelijk kunt inbrengen. Gaat het inbrengen moeilijk, dan draagt u de canule elke dag een aantal uren. Wanneer de canule heel los in het stoma zit, kunt u hem weer opbergen tot de volgende week.

De huid uitklapper, klik om te openen

U maakt de huid schoon met een washand of een gaasje met water. Wanneer u zeep wilt gebruiken, kunt u het beste een neutraal, geurloos merk nemen. Korstjes die u niet op deze manier verwijdert, kunt u voorzichtig weghalen met een pincet. Als de huid onder de pleister geïrriteerd is, kunt u een huidbeschermend middel gebruiken. Om lijmresten van de pleister te verwijderen krijgt u speciale doekjes mee.  

Sprayen of druppelen uitklapper, klik om te openen

Vóór de operatie zorgde uw neus ervoor dat de ingeademde lucht bevochtigd werd. Ná de operatie werkt het filter in de stomapleister als een kunstneus, maar het werkt niet zo goed als uw neus dat deed. Wij raden u aan om in ieder geval ’s morgens en ’s avonds te sprayen of te druppelen met een zoutoplossing (natriumchloride). Het sputum wordt daardoor wat dunner en is gemakkelijker op te hoesten. Wanneer u veel last heeft van taai sputum, korstjes of wanneer u verkouden bent, sprayt of druppelt u vaker. U kunt dit zo vaak herhalen als u wilt, het is niet schadelijk.

Stemprothese of spraakknopje uitklapper, klik om te openen

De stemprothese is een verbinding (kanaaltje) tussen de luchtpijp en de slokdarm. De verbinding wordt aan de kant van de slokdarm afgesloten met een klepje. Het klepje voorkomt dat eten en drinken in de luchtpijp terechtkomen. Als er veel sputum of korstjes in het kanaaltje zitten, kan er geen lucht doorheen. U kunt dan niet praten. De stemprothese moet u in ieder geval ’s morgens en ’s avonds schoonmaken.

Benodigdheden voor het schoonmaken

• een speciaal borsteltje
• water
• spiegel
• eventueel een lampje

Werkwijze

• maak het borsteltje vochtig met water
• steek het borsteltje voorzichtig midden in de stemprothese
• haal het borsteltje voorzichtig op en neer
• maak het borsteltje schoon en herhaal alles tot het borsteltje schoon blijft.

De stemprothese heeft een bepaalde maat, de borsteltjes passen op elke maat. U kunt het borsteltje nooit te ver in de stemprothese steken: er zit een ringetje op wat dit voorkomt.

Lekkage uitklapper, klik om te openen

Na verloop van tijd is de stemprothese versleten en gaat het minder goed werken. Meestal sluit het klepje dan niet meer goed. U merkt dit doordat u gaat hoesten wanneer u wat drinkt. De vloeistof loopt dan vanuit de slokdarm via de stemprothese naar de luchtpijp. 

Wanneer u dit merkt, maakt u de stemprothese eerst goed schoon. Het is mogelijk dat het klepje niet goed gesloten is, omdat slijm of een korstje het klepje open duwt. Als na het schoonmaken nog steeds vloeistof door de stemprothese komt, is deze waarschijnlijk aan vervanging toe. U neemt dan contact op met de polikliniek en u vertelt dat het om een lekkende stemprothese gaat. U krijgt dan een afspraak voor het vervangen, meestal dezelfde dag. Buiten de openingstijden van de polikliniek gebruikt u een plug. De plug is een dopje dat de stemprothese afsluit. Wanneer de plug in de stemprothese is aangebracht, kunt u zonder lekkage eten en drinken. U kunt dan niet praten. De verpleegkundige op de afdeling leert u hoe u de plug aanbrengt en verwijdert.

Het is ook mogelijk dat de vloeistof niet dóór de stemprothese lekt, maar lángs de stemprothese. Schoonmaken en het gebruik van de plug helpen in dat geval niet. De opening waar de stemprothese in zit (fisteltje) is te wijd geworden. Vervanging is in dat geval ook nodig; er wordt een andere maat stemprothese geplaatst.  

Voor het vervangen van een stemprothese maakt u een afspraak op de polikliniek KNO, telefoonnummer 088 75 588 90. 

Voor een afspraak in het weekend kunt u bellen naar de afdeling Spoedeisende Hulp: telefoonnummer 088 75 666 66.Dit is alleen bedoeld wanneer u grote lekkage hebt en het niet mogelijk is om een plug te plaatsen.

Bestraling uitklapper, klik om te openen

Wanneer u na de operatie bestraald wordt, is het mogelijk dat u tijdelijk minder goed kunt praten. Na de bestraling wordt dit weer beter. De huid in uw hals wordt door de bestraling extra gevoelig en kan ontveld raken. Om die reden is het niet verstandig om tijdens de radiotherapie stomapleisters te dragen. In overleg met de verpleegkundig specialist draagt u tijdelijk een canule.

Vragen uitklapper, klik om te openen

Wanneer u vragen heeft over de verzorging, kunt u bellen naar de verpleegkundig specialist die uw vaste contactpersoon is. Zij zijn telefonisch bereikbaar van maandag tot en met vrijdag tussen 8.00 en 16.00:

José Klomp, 06 116 19 119

Chantal Westerink, 06 116 19 118

U kunt ook een e-mail sturen: contactpersoonhoofdhals@umcutrecht.nl

Contact uitklapper, klik om te openen

De polikliniek is op werkdagen bereikbaar van 08.00 - 17.00 uur