ALL (Acute lymfatische leukemie)

ALL (Acute lymfatische leukemie)

Acute lymfatische leukemie (ALL) is een vorm van acute leukemie. Leukemie is een ander woord voor bloedkanker. Een acute leukemie is een kwaadaardige en levensbedreigende beenmergziekte.

Mijn patiënt doorverwijzen

Wat is kanker?

Kanker is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende ziekten. Al die ziekten hebben iets met elkaar gemeen. Het normale proces van lichaamscellen die zichzelf delen en vernieuwen is verstoord. Daardoor komt er een ongeremde celdeling op gang. Deze cellen kunnen door gezond lichaamsweefsel heen groeien en dat brengt schade toe aan lichaamsfuncties. 

Het beenmerg

In het normale beenmerg vindt de aanmaak van alle bloedcellen plaats. Bloedcellen ontstaan uit stamcellen. Pas als de bloedcellen volledig zijn ‘uitgerijpt’, verschijnen ze in het bloed. In het beenmerg wordt aangemaakt:

• Rode bloedcellen gemaakt, die verantwoordelijk zijn voor het zuurstoftransport in het bloed.
• Witte bloedcellen, die zorgen voor de afweer tegen infecties.
• Bloedplaatjes, die een rol spelen bij de bloedstolling.

Wat is acute lymfatische leukemie?

Bij een acute leukemie is er een probleem bij het ontstaan en de ontwikkeling van witte bloedcellen. Het lichaam maakt witte bloedcellen aan in het beenmerg. In het beenmerg kan een woekering ontstaan van kwaadaardige, onrijpe witte bloedcellen (blasten). Die kunnen dan te vroeg in het bloed terecht komen.

Kwaadaardig betekent dat de blasten zich door het lichaam kunnen verspreiden via bloed en lymfevaten. Bij een lymfatische leukemie gaat het om een specifiek soort witte bloedcel: de lymfocyt. Een andere, meer voorkomende vorm van acute leukemie is de acute myeloide leukemie, waarbij er een ongeremde aanmaak is van jonge myeloide cellen in het beenmerg.

Wie kan acute lymfatische leukemie krijgen?

Acute lymfatische leukemie is een zeldzame aandoening. De diagnose wordt in Nederland jaarlijks bij ongeveer 250 mensen gesteld. De ziekte komt meer voor bij kinderen, maar kan op alle leeftijden optreden.

Symptomen uitklapper, klik om te openen

Bij een acute lymfatische leukemie worden de klachten vooral veroorzaakt door het tekort aan normale bloedcellen.

• Door het tekort aan rode bloedcellen ontstaat bloedarmoede. Dat kan klachten veroorzaken van bleekheid, vermoeidheid en kortademigheid.
• Door het tekort aan witte bloedcellen kunnen infecties en koorts ontstaan.
• Door het tekort aan bloedplaatjes ontstaan blauwe plekken en bloedingen, zoals neusbloedingen, tandvleesbloedingen of kleine puntvormige bloedinkjes in de huid.

Oorzaken uitklapper, klik om te openen

We weten niet precies hoe een acute lymfatische leukemie kan ontstaan. Wel is bekend dat er soms een relatie kan zijn met straling of met bepaalde medicijnen. Vooral de medicijnen die gebruikt worden in de behandeling van kwaadaardige ziekten (cytostatica, bijvoorbeeld bij chemotherapie) kunnen het risico op leukemie vergroten. In de meeste gevallen betreft dit een acute myeloïde leukemie.

Onderzoek en diagnose uitklapper, klik om te openen

Er zijn bepaalde onderzoeken die uitgevoerd worden bij klachten die wijzen op leukemie.

Bloedonderzoek

We nemen enkele buisjes bloed af en onderzoeken of uw bloed een teveel of tekort heeft aan de verschillende soorten bloedcellen. We bekijken ook of er leukemiecellen (blasten) in het bloed zitten. Zie ook Bloedonderzoek. 

B-cel en T-cel

Acute lymfatische leukemie wordt onderscheiden in twee grote groepen: de B-cel acute lymfatische leukemie en de T-cel acute lymfatische leukemie. Bij de T-cel acute lymfatische leukemie komt vaker lymfkliervergroting voor. De behandeling van beide typen acute lymfatische leukemie is hetzelfde.

Beenmergonderzoek

Bij een beenmergpunctie zuigen we wat beenmerg op uit het borstbeen of uit de achterkant van het bekken. Dit beenmerg onderzoeken we op verschillende manieren:

• We bekijken de cellen onder een microscoop. Hiermee kunnen we vaak al een onderscheid maken tussen acute lymfatische en acute myeloïde leukemie.
• We doen een flowcytometrie. Dit is een onderzoek waarbij we kijken naar de eiwitten op het oppervlak van de leukemiecellen. Hiermee kunnen we precies classificeren welk type lymfatische cel de leukemie veroorzaakt. Hoe nauwkeuriger de classificatie, hoe beter we kunnen inschatten wat de prognose is.
• We verrichten een chromosomenonderzoek. Sommige chromosoomafwijkingen zijn van invloed op de prognose, en soms maken ze een meer gerichte behandeling mogelijk.

Aanvullende onderzoeken

Als blijkt dat u acute lymfatische leukemie hebt, volgen meestal nog aanvullende onderzoeken.

• een röntgenfoto van hart en longen
• een hartfilmpje (ECG)
• een echo-onderzoek van de lever en milt
• een lumbaalpunctie, om te onderzoeken of er ook leukemiecellen in het ruggenmerg zijn
• een oogonderzoek om na te gaan of er door lage bloedplaatjes bloedinkjes in het oog zijn opgetreden
• soms een extra onderzoek van het hart plaats vinden (ejectiefractie) om de functie van de hartspier te meten (sommige vormen van chemotherapie kunnen de functie van de hartspier beïnvloeden)

Behandeling uitklapper, klik om te openen

De behandeling van acute leukemie is in opzet curatief, dat wil zeggen gericht op genezing van de ziekte. De behandeling bestaat uit een combinatie van verschillende celdodende medicijnen (cytostatica), beter bekend als chemotherapie. Een complete leukemiebehandeling bestaat uit meerdere kuren chemotherapie.

Specifiek voor acute lymfatische leukemie

De behandeling van acute lymfatische leukemie verschilt op een aantal punten van die van acute myeloïde leukemie:

• Bij all krijgt u na de chemotherapie nog langdurig (anderhalf tot twee jaar) een onderhoudsbehandeling op de polikliniek .
• Bij all is de kans op uitbreiding naar de hersenvliezen groter. Daarom is er ook een behandeling nodig van het zenuwstelsel (via ruggenprikken). We nemen vocht af uit het ruggenmergkanaal en we onderzoeken de leukemiecellen in dit vocht. Tegelijkertijd laten we kankerdodende medicijnen achter in het ruggenmergkanaal.

"De dip"

Na een chemokuur is er tijdelijk geen normale bloedaanmaak. Deze periode noemen we ook wel 'de dip’. We kunnen het tekort aan rode bloedcellen dan aanvullen met bloedtransfusies. Door het tekort aan witte bloedcellen neemt de weerstand, die bij patiënten met acute leukemie al verminderd is, nog verder af. Daarom moet u zich in de periode na de chemotherapie aan specifieke hygiënische richtlijnen houden. Uw arts vertelt u hier meer over.

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

UMC Utrecht: Expertisecentrum voor ALL

De ziekte ALL is zeldzaam. Daardoor zijn er maar een paar ziekenhuizen die specialistische kennis en ervaring over ALL in huis hebben, en die wetenschappelijk onderzoek doen naar deze ziekte. Het UMC Utrecht Cancer Center is zo’n ziekenhuis. 

Als patiënt hebt u de zekerheid dat u in een expertisecentrum wordt behandeld door een team met ruime kennis en ervaring, dat bestaat uit samenwerkende artsen van verschillende specialismen. U wordt behandeld volgens de nieuwste inzichten. Bovendien weet u dat u kunt deelnemen aan wetenschappelijk onderzoek als u dat wilt en als uw medische situatie daar geschikt voor is.

HOVON: behandelingen in studieverband

In het UMC Utrecht behandelen we patiënten vaak in HOVON-verband (stichting Hemato-Oncologie voor Volwassenen Nederland). HOVON is een samenwerkingsverband tussen de meeste Nederlandse en een aantal buitenlandse hematologie-afdelingen. Zij werken gezamenlijk aan wetenschappelijk onderzoek, om de kennis van ziekten en behandelingen te vergroten.

Om de behandeling van acute leukemie verder te verbeteren vindt de behandeling bij voorkeur plaats in studieverband. Dat doen we uiteraard alleen als u daar schriftelijk toestemming voor hebt gegeven. Een behandeling in HOVON-verband betekent dat we de standaardbehandeling aanbieden, en dezelfde behandeling, aangevuld met een ander medicijn. Als u meedoet met het wetenschappelijk onderzoek, wordt er geloot of u de standaardbehandeling krijgt of de onderzoeksbehandeling.

Patiënten die niet in studieverband behandeld willen worden, krijgen de standaardbehandeling.

Polikliniek Hematologie (Oncologisch)

Meer weten uitklapper, klik om te openen

Wat hoort er bij dit ziektebeeld

• Polikliniek Hematologie (Oncologisch)
• Verpleegafdeling Dagbehandeling hematologie
• Verpleegafdeling Hematologie (B2 oost)

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen

De afdeling is bereikbaar van 08.00 tot 17.00 uur.