Botontkalking (osteoporose)

Osteoporose noemen we ook wel botontkalking. Osteoporose betekent letterlijk poreus bot. Door osteoporose breken uw botten sneller dan normaal.

Bij osteoporose neemt de hoeveelheid kalk in het bot af en verandert de botstructuur van de botbalkjes. Hierdoor zijn de botbalkjes minder sterk en kan het broze bot gemakkelijk breken. Osteoporose is een systemische botaandoening. Systemisch betekent dat de botontkalking in het hele skelet zit en dus niet alleen op de plek waar u een breuk hebt (gehad).

Mijn patiënt doorverwijzen

Symptomen uitklapper, klik om te openen

Van osteoporose zelf voelt u meestal niets. U merkt het vaak pas als een bot breekt. U krijgt pijn en door de breuk kan uw lichaamshouding veranderen of het bot gaat anders staan. De rugwervels zakken langzaam in als gevolg van verminderde botsterkte door osteoporose. Dit geeft vooral pijn bij het opstaan en bij beweging. Patiënten kunnen hierdoor ook een voorovergebogen houding krijgen. Dit heet een kyfose.

Als u eenmaal iets gebroken hebt, is de kans op een tweede breuk groter.

Oorzaken uitklapper, klik om te openen

Tot ongeveer uw dertigste levensjaar worden de botten opgebouwd. Er komt meer bot bij dan er wordt afgebroken. Vanaf het veertigste levensjaar is het net andersom: er wordt meer bot afgebroken dan erbij komt. De botmassa wordt kleiner en hoe minder botmassa, hoe kwetsbaarder het bot. Maar dit wil niet zeggen dat iedereen osteoporose krijgt. Er zijn een aantal risicofactoren die het krijgen van osteoporose of osteoporotische botbreuk vergroten:

• Leeftijd: hoe ouder, hoe groter het risico op osteoporose.
• Geslacht: ongeveer twee keer zoveel vrouwen als mannen krijgen osteoporose.
• Een te snel werkende (bij)schildklier.
• Een eerdere botbreuk na het 50^ste levensjaar.
• Een vader of moeder met osteoporose/ heupbreuk in voorgeschiedenis.
• Vroege overgang (jonger dan 45 jaar).
• Een te laag lichaamsgewicht.
• Weinig bewegen.
• Vaker dan twee keer per jaar vallen.
• Alcohol: meer dan drie eenheden per dag.
• Roken.
• Een te laag vitamine D-gehalte in het bloed.
• Gebruik van bepaalde medicijnen, zoals Prednison.

Onderzoek en diagnose uitklapper, klik om te openen

Om vast te stellen of u osteoporose hebt, doen we een aantal onderzoeken. De arts kijkt eerst wat voor lichamelijke klachten u in het verleden hebt gehad en stelt u een aantal vragen. Dit heet de anamnese. De arts doet ook een lichamelijk onderzoek. Ook kunnen we andere onderzoeken doen, zoals:

• Bloedonderzoek: dit doen we pas als we al weten dat u osteoporose hebt. We kunnen dan bloedonderzoek doen om de oorzaken van osteoporose op te sporen.
• Botdichtheidsmeting: dit is een meting van de kalkhoudendheid van de wervels onder in de rug (lendenwervels) en beide heupen (DEXA-meting).

Behandeling uitklapper, klik om te openen

Osteoporose kunnen we op verschillende manieren behandelen, bijvoorbeeld:

• Behandeling met medicijnen om de botafbraak te remmen, bijvoorbeeld met orale bisfosfonaten alendronaat of risedronaat (eerste keuzemiddelen in richtlijnen), intraveneuze bisfosfonaten (zoledronaat), denosumab (onderhuidse injectie) of strontiumranelaat of raloxifeen (tweede keuze middelen). Raloxifeen is een Selectieve Oestrogeen Receptor Modulator (SERM). SERM’s zijn synthetische stoffen die sterk lijken op oestrogenen. SERM’s verkleinen het risico op een botbreuk alleen in de wervelkolom en niet in de heup, de pols of elders in het lichaam.
• Behandeling met bijschildklierhormoon (PTH) om de botaanmaak te stimuleren bij ernstige osteoporose (minimaal twee wervelbreuken en één niet-wervelbreuk). Dit middel mag alleen door een medisch specialist, gespecialiseerd in osteoporose, worden voorgeschreven.    
• Het innemen van een supplement met calcium en vitamine D (800 IE per dag).
• Om u te helpen bij pijn en bewegen in uw dagelijkse leven is er fysiotherapie, mensendieck en cesartherapie.
• Bij pijn als gevolg van een osteoporotische fractuur (wervel, pols, heup, etc.) is een pijnstiller een optie.

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

Meer informatie

Wat u zelf kunt doen

• Zorg dat u voldoende zuivel binnenkrijgt (vier zuivelproducten per dag), bijvoorbeeld: melk, kaas en yoghurt.
• Zorg dat u voldoende beweegt, bijvoorbeeld: joggen, wandelen, touwtjespringen, traplopen.
• Zorg dat u regelmatig in zonlicht komt. Het advies is om tussen april en september dagelijks ten minste een half uur met blote armen en gezicht in de zon door te brengen. Zonlicht helpt bij het krijgen en houden van sterke botten (door vitamine D).
• Roken bevordert de botafbraak, daarom is het goed om te stoppen met roken.

Vooruitzichten

Na behandeling met medicijnen gedurende minimaal drie tot vijf jaar neemt de kans op een nieuwe botbreuk aanzienlijk af. Voorwaarde is een goede therapietrouw. Na vijf jaar wordt een botdichtheidsmeting vaak herhaald om de behandeling goed te kunnen evalueren en om te kijken of de medicatie kan worden gestopt.

Meer lezen

Meer informatie over osteoporose staat op de volgende websites:

• Osteoporosestichting
• De Osteoporose Vereniging
• Reumafonds

Polikliniek Geriatrie

Meer weten uitklapper, klik om te openen

Wat hoort er bij dit ziektebeeld

• Polikliniek Geriatrie
• Polikliniek Reumatologie en klinische immunologie
• Verpleegafdeling Reumatologie (C2 west)
• Verpleegafdeling Dagbehandeling Interne Geneeskunde en Dermatologie
• Specialisme Geriatrie
• Specialisme Reumatologie & klinische immunologie

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen

De polikliniek is op werkdagen bereikbaar van 08.00 - 17.00 uur.

De polikliniek is op werkdagen bereikbaar van 08.00 - 17.00 uur