Sepsis

Sepsis is een ontstekingsreactie van het lichaam op een infectie die zo ernstig verloopt dat weefsels beschadigd raken en orgaanfuncties uitvallen. Sepsis wordt ook wel bloedvergiftiging genoemd, maar dit is eigenlijk geen correcte term.

Voor extra informatie over sepsis, de gevolgen en ervaringsverhalen kunt u kijken op de website www.sepsis-en-daarna.nl

Hebt u vragen over sepsis? Neem dan contact op via e-mail met drs. Jan Willem Uffen (internist-acuut geneeskundige in opleiding) via j.w.uffen@umcutrecht.nl. 

Hebt u als zorgprofessional vragen over een patiënt die sepsis heeft gehad? Stuur ons dan gerust een e-mail om te overleggen. Wij vragen u om niet direct patiënten naar ons te verwijzen.

Symptomen uitklapper, klik om te openen

De klachten en de ernst van de klachten verschillen per patiënt. De volgende klachten komen vaak voor:

• Koorts en koude rillingen
• Snelle hartslag
• Snelle, moeizame ademhaling
• Grieperig gevoel
• Sufheid, slaperigheid en verwardheid (delier)
• Klachten van de infectie zelf, bijvoorbeeld pijn bij het plassen bij een blaasontsteking, benauwdheid bij een longontsteking of hoofdpijn bij een hersenvliesontsteking.

Septische shock

Bij sommige patiënten met een sepsis wordt de bloeddruk (te) laag en ontstaat een beeld waarbij de bloedcirculatie onvoldoende is om de organen van voldoende zuurstof te voorzien. Dit noemen wij een septische shock.  

Vaak voorkomende gevolgen van een septische shock zijn:

• Door de lage bloeddruk kan schade ontstaan aan organen (bijvoorbeeld de nieren en de lever);
• De eigen ademhaling kan verstoord raken, waardoor beademing op de intensive care noodzakelijk is;
• Er kan verwardheid optreden en/of de aandacht is moeilijk vast te houden (dit noemen wij een delier). In ernstige gevallen kunnen patiënten het bewustzijn volledig verliezen. Oudere mensen zijn hier het meest vatbaar voor.
• De bloedstolling kan verstoord raken.

Oorzaken uitklapper, klik om te openen

Sepsis is altijd het gevolg van een infectie. Een infectie kan veroorzaakt worden door verschillende ziekteverwekkers:

• Bacteriën
• Virussen
• Schimmels
• Parasieten

De meeste infecties verlopen gelukkig mild: patiënten kunnen tijdelijk ziek zijn, maar knappen met (of vaak zelfs zonder) een behandeling weer op. We spreken pas over sepsis als een patiënt zo ernstig ziek wordt dat het afweersysteem van het lichaam schade toebrengt aan de eigen weefsels en organen.

Of een infectie tot een sepsis leidt hangt af van verschillende factoren:

• De ziekteverwekker: sommige ziekteverwekkers leiden sneller of vaker tot een sepsis dan anderen. Sepsis veroorzaakt door een bacterie komt het meest voor.
• De locatie van de infectie: een sepsis komt het meest voor bij infecties in de longen, urinewegen en buik.
• Het afweersysteem van de patiënt: als het afweersysteem van patiënten minder goed werkt door bijvoorbeeld een onderliggende ziekte, chemotherapie of medicatie, kan een infectie sneller uit de hand lopen. Dit kan dan vervolgens weer sneller leiden tot sepsis.
• Na een grote operatie of door langdurige behandeling via een infuus heeft een patiënt ook meer kans op een sepsis.  

Sepsis wordt ook wel bloedvergiftiging genoemd. Toch dekt die term niet helemaal de lading. Ook wanneer we geen bacteriën of andere ziekteverwekkers in het bloed vinden, kan de reactie van het lichaam op de infectie toch hevig verlopen en leiden tot een sepsis.

Wat kunt u zelf doen?

Wij weten (nog) niet waarom sommige patiënten met een infectie een sepsis ontwikkelen en andere niet. U kunt daarom zelf niets doen om dat te voorkomen. Wel is het verstandig om op tijd medische hulp te zoeken als u erg ziek bent. Neem bij twijfel en zorgen contact op met uw huisarts.

Onderzoek en diagnose uitklapper, klik om te openen

Om te zien of u een sepsis hebt, doen we een aantal onderzoeken.

De arts begint met een kort lichamelijk onderzoek en een aantal vragen. Als het nodig is zal de arts de eerste behandelingen al starten, zoals het geven van zuurstof, vocht en antibiotica. Daarna zal de arts aanvullende vragen stellen en uitgebreider lichamelijk onderzoek doen om de oorzaak van de infectie te achterhalen.

Daarnaast kunt u te maken krijgen met een aantal andere onderzoeken, zoals:

• Bloedonderzoek. Hierbij kijken we met name naar ontstekingswaarden in het bloed en de functie van de organen. Ook zullen wij uw bloed op kweek zetten om te kijken of daar een ziekteverwekker in zit.  
• Beeldvormend onderzoek: u krijgt een röntgenfoto van de longen.
• Urineonderzoek: hierbij kijken we of ziekteverwekkers in de urine aanwezig zijn.

Afhankelijk van de (mogelijke) oorzaak kan de arts nog ander onderzoeken aanvragen, zoals een echo of CT-scan. Daarnaast kunnen er ook kweken worden afgenomen van andere lichaamsmaterialen.

Behandeling uitklapper, klik om te openen

In de behandeling van sepsis maken we onderscheid tussen twee belangrijke onderdelen van de behandeling:

• Behandeling gericht op het verbeteren van de doorbloeding en het zuurstofaanbod aan organen.
• Behandeling gericht op het bestrijden van de infectie.

Verbeteren van het zuurstofaanbod en de doorbloeding:

• Meestal krijgt de patiënt zuurstof via een neusbrilletje of een masker op het gezicht.
• Alle patiënten met sepsis krijgen vocht via een infuus.
• Soms is het nodig om daarnaast medicijnen te geven die de bloeddruk verhogen.
• Soms is het nodig om de patiënt onder narcose te brengen en te beademen via een buis in de luchtpijp.

Het bestrijden van de infectie:

• Als de infectie wordt veroorzaakt door een bacterie, krijgt u antibiotica via een infuus.
• Als de infectie door een virus, schimmel of parasiet wordt veroorzaakt, krijgt u mogelijk een andere behandeling.
• Soms is het nodig om de infectie te bestrijden met een operatie of het plaatsen van een drain. Een voorbeeld hiervan is een operatie bij een blindedarmontsteking of het verwijderen van een galsteen bij een galwegontsteking.

Snelheid is geboden bij de behandeling van sepsis. Daarom starten we bij alle patiënten direct met behandeling. Meestal geven we op de spoedeisende hulp al antibiotica terwijl de uitslagen van de onderzoeken nog niet (allemaal) bekend zijn. Als blijkt dat de sepsis door een andere ziekteverwekker wordt veroorzaakt dan we aanvankelijk dachten, passen we de behandeling aan.

Bij een septische shock vindt de behandeling plaats op een medium care of intensive care afdeling, waar soms de functie van organen moet worden overgenomen, bijvoorbeeld door beademing of tijdelijke dialyse.

Vooruitzichten sepsis

Sepsis en septische shock zijn zeer ernstige ziektebeelden. Als patiënten hiermee op de intensive care worden opgenomen bedraagt de kans op overlijden zo’n 30 tot 40 procent. Patiënten waarbij het ziektebeeld milder verloopt hebben een gunstiger vooruitzicht, echter ook zij houden na een (ernstige) sepsis vaak wel restklachten.

Herstel na sepsis

Veelvoorkomende klachten na een sepsis zijn:

• Vermoeidheid.
• Spierzwakte.
• Spier-, zenuw- en gewrichtspijn. 
• Slechte eetlust.
• Verminderde weerstand.
• Psychische klachten, bijvoorbeeld slaap-, geheugen- en concentratieproblemen. Ook angst en depressie komen voor.

Als u klachten hebt na een sepsis, neem dan contact op met uw behandelend arts.  

De gevolgen van een sepsis kunnen veel impact hebben, zowel voor de patiënt zelf als voor zijn of haar naasten. Meer over deze gevolgen kunt u lezen op de website www.sepsis-en-daarna.nl.

Cremer, O.L.

Intensivist-Anesthesioloog / Manager Onderzoek Divisie Vitale Functies

Dekker, D. (Douwe)

Medisch hoofd SEH

Derde, L.P.G. (Lennie)

Intensivist-Infectioloog

Nijkeuter , M. (Mathilde)

Internist

Oosterheert, J.J. (Jan)

Internist–infectioloog

Stades, A.M.E. (Aline)

Internist-endocrinoloog

Vrijsen, B.E.L. (Bram)

Internist-acuut geneeskundige

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

Wetenschappelijk onderzoek naar Sepsis

In het UMC Utrecht doen wij veel wetenschappelijk onderzoek naar sepsis om dit ziektebeeld beter te kunnen begrijpen:

• Op de spoedeisende hulp verricht de acute interne geneeskunde onderzoek in de vroege fase van sepsis om patiënten adequaat te herkennen en snel te kunnen behandelen.
• Daarnaast doen wij op de intensive care afdeling onderzoek om de kans op overlijden te verkleinen.
• Ook onderzoeken wij in diverse laboratoria het bloed van patiënten op stoffen die kunnen voorspellen of iemand met een infectie een sepsis krijgt of niet. 

Zorg voor patiënten met Sepsis

In het UMC Utrecht zien we bijna dagelijks patiënten met een sepsis op de spoedeisende hulp. Ook bij reeds opgenomen patiënten komt sepsis met enige regelmaat voor. Daarmee is sepsis een belangrijk gezondheidsprobleem.

Vroege herkenning van sepsis is heel belangrijk voor een succesvolle behandeling. Daarom doen wij in het UMC Utrecht veel onderzoek hiernaar, alsmede naar de oorzaken en behandeling van sepsis. Hierbij wordt nauw samengewerkt tussen onder andere de afdelingen spoedeisende hulp, acute interne geneeskunde, intensive care en diverse laboratoria. Dit onderzoek maakt deel uit van het speerpunt Infectie & Immuniteit.

Patiëntverhaal: leven na sepsis, het verhaal van Idelette

Lees meer

Meer weten uitklapper, klik om te openen

Voor uitgebreide informatie over dit ziektebeeld kunt u de patiëntfolder doornemen.

Lees meer in de patiëntfolder

Wat hoort er bij dit ziektebeeld

• Verpleegafdeling Spoedeisende hulp (SEH)
• Verpleegafdeling Intensive care (IC)
• Specialisme Intensive Care geneeskunde
• Specialisme Acute interne geneeskunde

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen

De afdeling is op werkdagen bereikbaar van 08.00 - 17.00 uur

De polikliniek is op werkdagen bereikbaar van 08.00 - 17.00 uur