De diagnostiek naar een acute herpes simplexvirus infectie (primo-infectie of re-activatie) berust op het aantonen van specifiek HSV DNA in blaasjesvocht of andere materialen middels een PCR. Deze methode is de meest sensitieve methode om een infectie met HSV aan te tonen en differentiëert tussen type 1 (herpes labialis) en type 2 (herpes genitalis). De PCR op blaasjesvochten en uitstrijken wordt uitgevoerd met de HSV/VZV multiplex PCR. Bij verdenking community acquired Meningitis / Encephalitis wordt geadviseerd om het “Meningitis / Encephalitis pakket ” aan te vragen. Zie hiervoor onder Meningitis/Encephalitis. Voor de overige materiaalsoorten worden de losse herpes simplex virus PCR testen gebruikt, omdat de multiplex PCRen daarvoor niet geschikt zijn.
Serologie is vooral toepasbaar voor het screenen van patiënten op een doorgemaakte HSV infectie (IgG antistoffen). Een recente primo-infectie of re-activatie kan aangetoond worden door het bepalen van IgM en IgG antistoffen tegen HSV in serum, maar deze bepalingen zijn minder gevoelig en nauwkeurig dan een PCR bepaling op blaasjevocht of ander materiaal. Voor het aantonen van IgG antistoffen kan onderscheid gemaakt worden tussen HSV type 1 of 2. Voor de bepaling van IgM antistoffen is dit onderscheid onvoldoende betrouwbaar en wordt daarom niet als zodanig uitgeslagen.
Voor het aantonen van een HSV infectie van het oog of in de liquor wordt geadviseerd standaard materiaal (oogvocht of liquor) in te sturen met serum voor het bepalen van specifieke antistofproductie in die compartimenten. Met name langer bestaande infecties van het oog of het CZS kunnen met deze bepaling aangetoond worden.
Bij vermoeden op resistentie tegen antivirale medicatie wordt geadviseerd een HSV genotypische resistentiebepaling aan te vragen. Deze bepaling wordt op EDTA-bloed, liquor, oogvocht en blaasjesvocht verricht.