Door 'Heart-in-a-box' meer harttransplantaties

Twee jaar geleden vond in Nederland de eerste harttransplantatie plaats via een nieuwe 'heart-in-a-box’ techniek: door het hart van een overleden patiënt buiten het lichaam weer te laten kloppen, kon het alsnog worden gedoneerd. Het grote tekort aan donorharten vormde de aanleiding voor deze nieuwe toepassing en de eerste resultaten zijn zeer gunstig: er zijn inmiddels al 60 DCD-harten getransplanteerd en de wachtlijst stabiliseert. 

Bij donatie na een circulatiestilstand (DCD, Donation after Circulatory Death) wordt het stilstaande hart van een overleden donor in een speciale machine geplaatst. Daar gaat het weer kloppen na toevoer van zuurstof en bloed. Voorheen was hartdonatie alleen mogelijk bij een hersendode donor van wie het hart nog klopte.

De nieuwe techniek is een belangrijke stap naar het verkorten van de wachtlijst voor donorharten. Het is het resultaat van een efficiënte uitvoering van de nieuwe techniek door nauwe samenwerking tussen het UMC Groningen, het UMC Utrecht en het Erasmus MC. Niels van der Kaaij, hart-longchirurg UMC Utrecht: ‘Samen met de Nederlandse Transplantatie Stichting en Eurotransplant stelden we een nationaal protocol op. Aan alle mensen op de wachtlijst voor een donorhart werd gevraagd of ze ook een hart volgens de nieuwe methode wilden ontvangen. De procedures werden uitgevoerd op de volgorde van de nationale wachtlijst.’ 

Wachtlijst gestabiliseerd

In navolging van een advies van Zorginstituut Nederland heeft het ministerie van Volksgezondheid besloten om de behandeling vanaf 1 januari 2024 te vergoeden uit het basispakket van de zorgverzekering. En dat is goed nieuws. Want vóór de DCD-hartdonatieprocedure was al jaren sprake van een toenemend tekort aan donorharten, waardoor één op de zeven mensen op de wachtlijst overlijdt. Sinds de komst van DCD-hartdonatie in Nederland is de wachtlijst gestabiliseerd. Eind juli 2023 stonden er 164 mensen op de wachtlijst voor een donorhart.  

Michiel Erasmus, hart-longchirurg UMC Groningen: ‘Tot en met juni hebben we dit jaar al 30 harttransplantaties in Nederland uitgevoerd, terwijl de norm jarenlang 40 per jaar was. Als we dit jaar tegen de 60 harttransplantaties kunnen uitvoeren, overtreffen we dat getal in 2023 ruimschoots. Dan zien we hopelijk ook een afname van het aantal mensen op de wachtlijst en van het aantal mensen dat overlijdt voordat er een geschikt donorhart beschikbaar komt. We zien nu al een stabilisatie van het aantal mensen op de wachtlijst, terwijl deze de afgelopen jaren alleen maar groeide. En de resultaten zijn voor de ontvangende patiënten minstens zo goed als bij de klassieke hartdonatie methode.’ 

Voordelen van de DCD-hartprocedure

Olivier Manintveld, cardioloog Erasmus MC: ‘Bij een DCD-procedure zijn bij de donor de bloedsomloop en ademhaling gestopt. Na een ‘no touch’-periode van vijf minuten wordt de dood vastgesteld en wordt het hart uitgenomen en in een perfusiemachine geplaatst. In de machine gaat het hart na toevoer van zuurstof en bloed weer kloppen.’ En dat geeft chirurg meer rust en tijd om de operatie uit te voeren, aldus Manintveld: ‘Het hart is op de perfusiemachine beschermd. Het kan zo’n acht uur bewaard worden, voordat het wordt getransplanteerd. Door de inzet van de machine maken we gebruik van harten die we voorheen nooit konden gebruiken voor transplantatie.’

Over de NTS 

De NTS regelde de kaders waarbinnen het project voor introductie van DCD-hartdonatie nationaal kon worden uitgerold. De NTS is bij wet aangewezen als orgaancentrum en werkt samen met ziekenhuizen aan orgaandonatie en -transplantatie. De NTS beheert wachtlijsten van mensen die wachten op een donororgaan of -weefsel, raadpleegt het Donorregister en is verantwoordelijk voor het toewijzen van organen en weefsels aan ontvangers, op basis van strikte protocollen en wet- en regelgeving. De NTS ondersteunt ziekenhuizen en zorginstellingen bij de organisatie van donatie. Daarnaast verstrekt zij informatie over hoe orgaan- en weefseldonatie en transplantatie werkt. Dit doet de NTS in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).  

Hoe gaat een DCD-hartdonatie?

• Cijfers zelf bekijken?