Wanneer ons afweersysteem in de war is
Femke van Wijk ontrafelt de mechanismen van chronische ontstekingsziekten. Haar doel? Een gerichter behandeling die uitgaat van de onderliggende biologische processen en minder van de klinische ziekteverschijnselen. “Zonder ontdekkingen als nieuwe biomarkers kom je nooit tot een behandeling in de kliniek.”
Femke van Wijk ontrafelt de mechanismen van chronische ontstekingsziekten. Haar doel? Een gerichter behandeling die uitgaat van de onderliggende biologische processen en minder van de klinische ziekteverschijnselen. “Zonder ontdekkingen als nieuwe biomarkers kom je nooit tot een behandeling in de kliniek.”
Richtte zij zich eerder op auto-immuunziekten als jeugdreuma, nu onderzoekt professor immunologie Femke van Wijk chronische ontstekingsziekten in het algemeen. Zoals de ziekte van Crohn of ernstig eczeem. Femke: “Ik ben gaan verbreden omdat bij al deze ziekten het afweersysteem in de war is, maar in verschillende organen. Elke ziekte komt voor in een volwassen en kindervorm. Juist die verschillen zijn interessant om te onderzoeken. Welke biologische processen zijn er verstoord in iemands lichaam?”
Markers zoeken in het bloed
De bevindingen in het lab probeert Femke’s groep, in samenwerking met clinici, te vertalen naar klinische toepassingen. Bijvoorbeeld de ontdekking dat eiwitten, die in de spieren worden gemaakt, een goede voorspeller blijken te zijn voor hoe erg de lokale weefselontsteking is. Zo werden in Femke’s lab al twee nieuwe biomarkers ontdekt voor juveniele dermatomyositis, een zeldzame spierziekte bij kinderen tot zestien jaar.
“Met dergelijke markers in het weefsel, die je ook in het bloed kunt meten, kunnen we de ziekteactiviteit vaststellen. Wanneer we daarbij meer uitgaan van verstoorde processen in iemands lichaam en minder van de klinische verschijnselen die de ziekte geeft, kunnen we beter voorspellen wie er gaat reageren op de medicatie en wie niet. Zo kun je veel gerichter behandelen.”
Vingerprikje
Het meten van beide eiwitten is inmiddels opgenomen in de standaardzorg voor deze patiëntgroep. “Nu zitten we in de fase van de klinische implementatie van ons onderzoek. Het meten van de spierontsteking willen we valideren met een bloedtest via een druppel bloed van een vingerprikje. Net als de hielpriktest minder belastend voor de patiënt, en we weten dat dit werkt. Interessant, want patiënten kunnen het ook zelf thuis doen. Ook voor de kliniek in Bangkok, waar we mee samenwerken, met veel patiënten in het buitengebied, een belangrijke oplossing.”
Onderzoek vertalen naar de kliniek
Multidisciplinair samenwerken onder een dak vindt Femke de grote kracht van translationele geneeskunde (de brug tussen lab en ziekenhuis) en een van de mooiste aspecten van haar werk. “Hier in het UMC Utrecht hebben we gezegd: we moeten geen losstaand onderzoek doen naar de aparte ziektes. Alles is hier samengebracht in het CTI, het Centrum voor Translationele Immunologie, een centraal lab. Dat we zo dicht bij de artsen zitten, ziekte- en leeftijdoverstijgend onderzoek doen en de nieuwste technieken tot onze beschikking hebben, dat is echt uniek in de wereld.”
Lees hier meer over
in het UMC Utrecht.
