Harttransplantatie

Een harttransplantatie is een operatie waarbij iemand met een ernstige hartziekte het hart van iemand anders (een donor) krijgt. Het doel van de transplantatie is het verbeteren van de lichamelijke conditie en van de inspanningsmogelijkheden.

Screening

Om de kans op een succesvolle harttransplantatie te vergroten, zijn er strenge voorwaarden waaraan u moet voldoen. U komt alleen in aanmerking als:

• uw hartziekte in een vergevorderd stadium is;
• u ernstige klachten hebt;
• geen enkele andere behandeling kan leiden tot verbetering;
• er geen contra-indicaties zijn. Dit zijn redenen waardoor een harttransplantatie niet het gewenste effect zou hebben.

Een harttransplantatie is een langdurige behandeling. De operatie zelf is daarvan een onderdeel. In de periode vóór de transplantatie ondergaat u veel onderzoeken. Dit noemen we de screening.

Wachtlijst

Als u voor een harttransplantatie in aanmerking komt, wordt u op de wachtlijst van Eurotransplant geplaatst. Om de kans van slagen van de harttransplantatie zo groot mogelijk te maken is de selectie streng om op de wachtlijst te komen.

Eurotransplant is verantwoordelijk voor de verdeling van donororganen in België, Duitsland, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Slovenië en Kroatië.

Voor een transplantatie is een geschikte donor nodig. Of een donorhart geschikt is hangt af van de kwaliteit van het hart en of het hart bij de ontvanger past. Is de kwaliteit van het donorhart goed en geschikt voor meerdere ontvangers, dan wordt degene die bovenaan de wachtlijst staat opgeroepen. U kunt een donorhart krijgen van zowel een man als een vrouw. Na de operatie (de transplantatie) gaat de behandeling verder om u en uw hart in een zo goed mogelijke conditie te houden.

Anonimiteit

In Nederland blijft de orgaandonor anoniem. Dit is in de wet vastgelegd. Het UMC Utrecht zorgt ervoor dat informatie over donor en ontvanger beschermd is. De transplantatiecoördinator vertelt nabestaanden van de donor wel of de operatie succesvol is geweest. Als ontvanger krijgt u geen informatie. Ook niet over de herkomst, leeftijd of geslacht van de donor.

Steunhart

Als uw conditie zo slecht is dat wachten op een harttransplantatie te lang duurt, kan het zijn dat u een steunhart moet krijgen. In dat geval is het steunhart een overbrugging naar de harttransplantatie. Om allerlei redenen kan een steunhart ook  de uiteindelijke behandeling zijn.

Voor een steunhart is dezelfde screening (onderzoeken en gesprekken) nodig als voor een harttransplantatie.

Voorbereiding uitklapper, klik om te openen

Als uw eigen cardioloog vindt dat een harttransplantatie voor u noodzakelijk is, dan verwijst deze u door naar het harttransplantatieteam van het UMC Utrecht.  Als dit team besluit dat een transplantatie  voor u de beste behandeling is, volgt er een periode waarin veel onderzoeken plaatsvinden. We noemen dit de screening.

Screening 

De verpleegkundig specialist informeert u over de onderzoeken die u krijgt tijdens de screening. De meeste onderzoeken doen we poliklinisch en verdelen we over meerdere bezoeken. Afhankelijk van de ernst van uw klachten en hoe inspannend sommige onderzoeken voor u zijn, kan de screeningsperiode langer of korter duren.

We doen veel onderzoeken, omdat we zeker willen zijn dat u geen andere belangrijke aandoeningen hebt die een harttransplantatie in de weg staan.  De volgende onderzoeken vinden plaats:

• bloedonderzoek;
• echo van het hart;
• hartfilmpje (ecg);
• hartkatheterisatie;
• inspannings-ecg;
• longfunctieonderzoek
• onderzoek van urine en ontlasting;
• verschillende röntgenonderzoeken;
• verschillende echo-onderzoeken.

 Het kan zijn dat een uitslag van een onderzoek van de screening verder onderzoek nodig maakt. De uitslagen van sommige bloedonderzoeken kunnen drie maanden duren.  Andere onderdelen van de screening zijn:

• controle door de tandarts;
• gesprek met het medisch maatschappelijk werk;
• gesprek met de diëtist;
• controle bij een andere specialist.
  Bent u bijvoorbeeld bekend met suikerziekte dan gaat u ook voor controle naar een oogarts en een neuroloog.

 Wachtlijst harttransplantatie

Als er uit de onderzoeken en gesprekken geen bezwaren voor een harttransplantatie zijn gekomen krijgt u uitleg van de cardioloog en de verpleegkundige specialist over de wachtlijst. Ook bespreken deze met u de risico’s en complicaties van de harttransplantatie en het leven daarna. Vervolgens plaatsen wij u op de wachtlijst van Eurotransplant.

Omdat er te weinig donoren zijn, kan niemand zeggen hoe lang het wachten zal duren. Een maand, een jaar of nog langer? De gemiddelde wachttijd is tegenwoordig ongeveer 4 jaar. Omdat uw ziekte doorgaat, is de belangrijkste vraag: komt de transplantatie op tijd? De meeste patiënten ervaren de wachttijd als een lange en onzekere periode. 

Oproep 

Wij bellen u als er een hart beschikbaar is. De dienstdoende arts vertelt u naar welke afdeling u moet komen en hoe laat. Vanaf het moment van de oproep mag u niets meer eten of drinken. De oproep kan op alle dagen en tijdstippen komen, meestal onverwachts. 

In het ziekenhuis 

In het ziekenhuis krijgt u nog enkele onderzoeken. Als er rond het voorbereiden voor de transplantatie genoeg tijd is komen de hartchirurg en anesthesist vóór de operatie bij u langs. Nadat het donorhart onder voorbehoud is goedgekeurd, brengen we u naar de patiëntenontvangst van de operatiekamer. Uw familie mag mee naar de patiëntenontvangst en bij u blijven tot u wordt opgehaald om naar de operatiekamer te gaan. 

Als u op de operatiekamer bent, wordt u aangesloten op de bewakingsapparatuur. Een anesthesioloog brengt u in slaap. 

Teleurstelling

 Het kan gebeuren dat de transplantatie op het laatste moment niet doorgaat, omdat u bijvoorbeeld koorts hebt of omdat het donorhart niet wordt goedgekeurd. Dat is een enorme teleurstelling voor u. Vaak kost het u en uw familie tijd om dit te verwerken. U kunt altijd contact opnemen met het secretariaat als u nog vragen hebt over de oproep of hulp nodig hebt.

Tijdens de behandeling uitklapper, klik om te openen

De chirurg opent het borstbeen. Door het openen van het borstbeen hebt u een wond van ongeveer vijftien tot twintig centimeter. 

Nadat u bent aangesloten op de hart-longmachine vervangt de chirurg uw eigen hart door het donorhart. De hart-longmachine neemt de functie van uw hart over en zorgt voor voldoende aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen voor uw lichaam.

Zodra het hart vervangen is, leidt de chirurg het bloed door het donorhart zodat niet de hart-longmachine maar het donorhart zelf uw lichaam weer voorziet van zuurstof en voedingsstoffen. De chirurg sluit daarna uw borstbeen. 

Hoelang duurt een harttransplantatie?

 De operatie duurt vier tot zes uur. Heeft u een steunhart dan duurt de harttransplantatie langer: ongeveer acht uur.

Meer informatie over harttransplantatie

Er zijn meerdere websites met informatie over harttransplantaties. Wij adviseren de volgende websites:

• Patiëntenvereniging Hart & Long Transplantatie;
  Patiëntenvereniging Hart & Long Transplantatie is de belangenorganisatie voor iedereen die een hart- en/of longtransplantatie heeft ondergaan, of daarvoor in aanmerking komt, hun partners, en hun familieleden.
• Nederlandse Hartstichting;
  De Hartstichting strijdt tegen hart- en vaatziekten.
• Eurotransplant.
  De stichting Eurotransplant is een serviceorganisatie voor de samenwerkende transplantatiecentra, laboratoria en donorziekenhuizen binnen zeven landen.

Na de behandeling uitklapper, klik om te openen

Intensive care (IC) 

Na de operatie brengen we u naar de intensive care. Hier  bent u aangesloten op bewakingsapparatuur zodat we goed in de gaten kunnen houden hoe het met u en uw donorhart gaat. U bent ook aangesloten op een beademingsmachine. Dit betekent dat u een beademingsbuis in uw keel hebt. U merkt dit pas als u wakker wordt. Dit kan een benauwd gevoel geven en u kunt niet praten. Zodra u zelf kunt ademen, halen we de beademingsbuis eruit.

 U hebt meerdere infusen. Daardoor krijgt u medicijnen en voedingsstoffen toegediend. Een maagsonde zorgt ervoor dat uw maag leeg blijft en u niet misselijk wordt. U hebt ook een urinekatheter en twee tot vier plastic slangetjes (drains) om wondvocht en lucht af te voeren. De wond en de drains kunnen pijnlijk zijn. Hebt u pijn? Vraag dan om voldoende pijnstilling. Het is belangrijk dat u goed doorademt en goed kunt ophoesten. Als u pijn hebt, lukt dat niet. Om in te schatten hoe hevig de pijn is, vragen verpleegkundigen aan u hoe hoog u de pijn scoort op een schaal van 0 tot 10. 

Verpleegafdeling/hartbewaking 

Na de IC periode volgt een revalidatie traject. Eerst verhuist u naar de hartbewaking, de verpleegafdeling cardiologe of de verpleegafdeling cardiothoracale chirurgie. Dit hangt af van uw fysieke toestand.  Op deze afdelingen zijn meerdere zorgverleners bij u betrokken, zoals de cardioloog, de zaalarts, verpleegkundigen, de verpleegkundig specialist, het medisch maatschappelijk werk, de diëtist  en de fysiotherapeut. 

Ontslag 

Als u goed herstelt, mag u vier tot vijf weken na de transplantatie weer naar huis. Voor u naar huis gaat krijgt u informatie over het leven na de harttransplantatie. Ook krijgt u uitgebreid informatie over de medicijnen en hun bijwerkingen.

Hartrevalidatie 

Na ontslag gaat u thuis verder met u herstel (revalidatie). Dit kunt u het beste doen met een fysiotherapeut bij u in de buurt die ervaring heeft met patiënten met hartproblemen. Dit is een goede manier te herstellen van de harttransplantatie en om aan uw conditie te werken.  

Polikliniek

 Het eerste jaar na de harttransplantatie is een drukke tijd. De eerste drie maanden heeft u wekelijks een polikliniekafspraak en nemen we via een ader in uw hals kleine stukjes weefsel van het hart (biopten) om deze te onderzoeken op mogelijke afstoting. Bij elk polikliniekbezoek nemen we ook bloed bij u af. 

Leefregels 

Strikte leefregels zijn heel belangrijk om u en uw nieuwe hart in een zo goed mogelijke conditie te houden.

• medicijnen op tijd en op de juiste manier innemen;
• voldoende regelmaat in uw leven;
• voldoende bewegen;
• zorgvuldig omgaan met uw medicijnen;
• vermijden van fel zonlicht (u bent namelijk gevoeliger voor huidkanker);
• niet roken;
• minimaal alcoholgebruik.

Mogelijke complicaties 

Bij een grote ingreep als een harttransplantatie kunnen problemen optreden. Deze problemen noemen we complicaties. Mogelijke complicaties bij een harttransplantatie zijn:

• Het donorhart komt na de implantatie niet op gang;
• Tijdens de operatie ontstaat hersenschade;
• Een bloeding in het operatiegebied, direct na de operatie;
• Tijdelijke nierproblemen door het gebruik van de hart-longmachine en medicijnen tijdens de operatie. Hierdoor is soms tijdelijk dialyse (nierspoeling) nodig;
• Overlijden tijdens of vlak na de transplantatie (5%);
• Afstoting: Het afweersysteem van het lichaam dat ons beschermt tegen ziekten ziet een donorhart als een lichaamsvreemde stof en zal proberen het orgaan af te stoten. U krijgt hier medicijnen tegen. Ondanks deze medicijnen kan afstoting toch optreden na de transplantatie;
• De medicijnen tegen afstoting hebben veel bijwerkingen. Zo kunt u sneller ziek worden, infecties krijgen. Ook kunnen infecties minder ernstig lijken dan ze zijn;
• Nierproblemen op langere termijn;
• Vergroot risico op kanker;
• Tijdelijke of blijvende suikerziekte.

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

Zorgverleners

Het harttransplantatieteam bestaat uit cardiologen, cardiothoracaal chirurgen (hart-long chirurgen), een maatschappelijk werker, een fysiotherapeut, een verpleegkundig specialist en verpleegkundigen.

Cardiothoracaal chirurgen

drs. E.E.H.L. van Aarnhem
mw. dr. S. Bemelmans-Lalezari
drs. T.C. Dessing
mw. drs. M. Gianoli
mw. dr. L.M. de Heer
drs. R.C.A. Meijer
dr. mr. M.M. Mokhles
drs. F.Z. Ramjankhan
dr. A.H. Sadeghi
Prof.dr. W.J.L. Suyker

Cardiologen
dr. G.P.J. van Hout
dr. L.W. van Laake
dr. M.G. van der Meer
dr. H Nathoe
dr. M.I.F. Oerlemans
dr. G.Tj. Sieswerda
dr. M.K. Szymanski

Aarnhem, E.E.H.L. van

Cardiothoracaal chirurg

Bemelmans-Lalezari, S. (Shirin)

Cardiothoracaal chirurg

Dessing, T.C.

Cardiothoracaal chirurg

Gianoli, M.

Cardiothoracaal chirurg

Heer, L.M. de

Cardiothoracaal chirurg

Laake, L.W. van

Cardioloog

Meer, M.G. van der (Manon)

cardioloog

Meijer, R.C.A.

Cardiothoracaal chirurg

Nathoe, H.M. (Hendrik)

Cardioloog

Mokhles, M.M.

cardiothoracaal chirurg

Oerlemans, M.I.F.J. (Marish)

cardioloog

Ramjankhan , F.Z.

Cardiothoracaal chirurg

Sadeghi, H.

Cardiothoracaal chirurg

Sieswerda, G.T.J. (Gertjan)

ACHD-cardioloog

Suyker, W.J.L.

Medisch wetenschappelijk manager divisie hart & longen, cardiothoracaal chirurg

Szymanski, M.K. (Mariusz)

cardioloog

Wezenberg, L.E.

Maatschappelijk werker

Resultaat harttransplantatie

Vijf jaar na een harttransplantatie is 75 tot 80% van de getransplanteerden nog in leven. De kwaliteit van leven na een harttransplantatie ervaart iedere patiënt anders. 

Patiëntverhaal

Hilda kreeg een nieuw hart na hartschade door chemo

"Ik zal goed voor dit hart zorgen"

Lees meer

Wachttijden uitklapper, klik om te openen

Meer weten uitklapper, klik om te openen

In het geval dat u of uw kind deze behandeling ondergaat, kunt u onder ‘Afspraken’ in het patiëntportaal Mijn UMC Utrecht praktische informatie over de afspraak vinden.

Naar Mijn UMC Utrecht

Wat hoort er bij deze behandeling

• Verpleegafdeling Cardiologie (verpleegafdeling B4 west)
• Verpleegafdeling Cardiothoracale chirurgie (B4 oost)
• Centrum Hart- en vaatcentrum
• Specialisme Cardiologie
• Specialisme Cardiothoracale chirurgie

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen