Polycysteus ovarium syndroom (PCOS)

Polycysteus ovarium syndroom (PCOS) is een aandoening waarbij er meerdere vochtblaasjes in een eierstok aanwezig zijn. Hoe dit ontstaat weten we niet precies. Als u PCOS hebt blijft uw eisprong, en dus ook de menstruatie meestal, gedurende langere periodes uit en is de vruchtbaarheid vaak verminderd. Bij een zwangerschap treden vaker complicaties op en zijn er lange termijn gezondheidsrisico’s (suikerziekte en hart- en vaatziekten) voor uzelf en eventueel voor het nageslacht.

Symptomen uitklapper, klik om te openen

PCOS heeft verschillende uitingsvormen. Klachten die kunnen wijzen op PCOS zijn:

• uw menstruatie komt onregelmatig (minder dan acht keer per jaar) of is afwezig;
• overbeharing volgens een mannelijk beharingspatroon in uw gezicht, op uw onderarmen of in een lijn vanaf uw schaamhaar omhoog naar uw navel;
• acne;
• bij een inwendige echoscopie zien we te veel eiblaasjes in één of beide eierstokken.

Oorzaken uitklapper, klik om te openen

Het is niet duidelijk waardoor PCOS precies wordt veroorzaakt. Wel is bekend dat PCOS vaker voorkomt bij dochters of zussen van vrouwen met PCOS. Er is dus waarschijnlijk een genetische achtergrond. Ook andere factoren, zoals overgewicht, vergroten de kans op PCOS.

Onderzoek en diagnose uitklapper, klik om te openen

Om vast te stellen of u PCOS hebt zijn meerdere onderzoeken nodig. Uw behandelend arts van de polikliniek kan u hiervoor doorverwijzen naar het COLA-spreekuur. COLA is een afkorting van: Cyclusstoornissen, Oligo- en Amenorroe. Oligo betekent weinig voorkomend en amenorroe betekent uitblijven van de menstruaties. Tijdens het COLA-spreekuur beoordeelt de arts uw klachten en verschijnselen en worden de volgende onderzoeken gedaan:

• een lichamelijk onderzoek;
  We bepalen uw lengte, gewicht, buik- en heupomvang, acne, beharingspatroon en borstontwikkeling;
• bloeddrukmeting;
• echoscopie; 
• bloedonderzoek.
  Met dit onderzoek bekijkt de arts de waarden van uw hormonen en uw suiker- en vetstofwisseling. Voor dit onderzoek moet u nuchter zijn. Dat betekent dat u niet meer mag eten en drinken vanaf twaalf uur ’s nachts. U mag wel water drinken. Het COLA spreekuur wordt daarom altijd in de ochtend gepland.

Behandeling uitklapper, klik om te openen

Als uw menstruatie langdurig uitblijft, is het verstandig om minstens vier keer per jaar een bloeding op te wekken, om het slijmvlies van uw baarmoeder af te stoten. Daardoor vermindert de kans op baarmoederslijmvlieskanker. Meestal kan dit gewoon met de pil.

Afvallen

Hebt u overgewicht, dan is afvallen de eerste keus. Vaak herstelt uw cyclus zich dan en treden spontaan eisprongen op. Daarnaast kan PCOS verband houden met het ontstaan van hart- en vaatziekten, diabetes en een hoge bloeddruk op latere leeftijd. Dit zijn aandoeningen waarbij afvallen ook erg belangrijk is. Afvallen zonder hulp is niet gemakkelijk. Vraag om steun in uw omgeving of zoek via internet naar steungroepen. Eventueel kan uw huisarts of gynaecoloog u doorverwijzen naar een diëtist.

Onvruchtbaarheid

Onvruchtbaarheidsbehandelingen bij vrouwen met PCOS zijn over het algemeen succesvol, maar niet helemaal zonder risico.

De belangrijkste risico's zijn het zogenaamde hyperstimulatiesyndroom, meerlingzwangerschappen en zwangerschapscomplicaties. Behandelingen zijn: ovulatie inductie (het stimuleren van de eierstok en het opwekken van de eisprong),  in-vitro fertilisatie (ivf) en een microchirurgische behandeling aan de eierstokken.

Overbeharing

De keuze om de overbeharing te behandelen hangt af van de ernst van uw klacht. Overbeharing kan komen door een teveel aan testosteron, maar vaker ligt het aan de gevoeligheid van uw haarzakjes voor testosteron. In dat geval kan de waarde van testosteron normaal zijn en is het moeilijk te behandelen. Bij hardnekkige overbeharing kunt u een lokale behandeling (bv. met laser) overwegen.

Acne

Wanneer u last krijgt van acne op volwassen leeftijd kan dit het gevolg zijn van PCOS. De anticonceptiepil vermindert vaak de acne. Wanneer dit niet voldoende helpt, kunt u een afspraak met een dermatoloog overwegen.

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

Meer informatie

Vooruitzichten

Vrouwen met PCOS hebben rond of na de overgang een grotere kans op gezondheidsproblemen. Dit zijn diabetes mellitus type II (suikerziekte), hart- en vaatziekten, een hoge bloeddruk en een verhoogde kans op baarmoederslijmvlieskanker (endometriumcarcinoom). Een gestoorde suikerstofwisseling en overgewicht spelen daarbij een belangrijke rol.  Regelmatige controle op risicofactoren is daarom belangrijk. 

Risicofactoren

Bepaalde risicofactoren voor hart- en vaatziekten komen bij vrouwen met PCOS vaker voor dan bij vrouwen van dezelfde leeftijd zonder PCOS. Het gaat hierbij om:

• overgewicht
• verhoogde insulineconcentratie
• suikerziekte
• verhoogde ongunstige vetten in het bloed
• een hoge bloeddruk
• het is nog niet duidelijk of ziekten van het hart of de bloedvaten bij vrouwen met PCOS ook vaker voorkomen
• problemen tijdens de zwangerschap: zwangerschapssuikerziekte en een hoge bloeddruk in de zwangerschap zijn bijvoorbeeld problemen die bij vrouwen met PCOS vaker voorkomen.

Emotionele gevolgen

Bij vrouwen met PCOS lijken stemmingsstoornissen zoals een depressie vaak voor te komen. Overgewicht speelt daarbij een rol, maar ook de verstoorde hormoonbalans zou een rol kunnen spelen.

Als u ondanks alle moeite die u doet niet zwanger wordt, is dat vaak moeilijk te verwerken. U (en uw partner)  maken als het ware een rouwproces door. Het is onze ervaring dat het de meeste paren lukt om deze tegenslag te boven te komen. Soms met ondersteuning van een maatschappelijk werker of psycholoog.

Relevante links

Er zijn verschillende websites met informatie over PCOS. Wij raden u de volgende websites aan:

• Freya
• De Gynaecoloog een website van de website van de Nederlandse Vereniging voor Obstretrie en Gynaecologie (NVOG).  

Polikliniek Gynaecologie

Meer weten uitklapper, klik om te openen

Wat hoort er bij dit ziektebeeld

• Polikliniek Gynaecologie

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen

De afdeling is bereikbaar van 08.00 - 16.00 uur.