Darmkanker

Darmkanker is een vorm van kanker die begint in de dikke darm. Bij darmkanker zit er een kwaadaardig gezwel (een tumor) bij de darmen.

Wat is darmkanker?

Bij darmkanker begint de ongeremde celdeling in de dikke darm. Er kan dan een kwaadaardige tumor (een gezwel) ontstaan. Kwaadaardig betekent:
• De kankercellen kunnen door ander lichaamsweefsel heen groeien.
• De kanker kan zich door het lichaam verspreiden via bloed en lymfevaten (uitzaaien).

Als darmkanker zich uitzaait, is dat meestal naar de lever, de longen, de botten of in het buikvlies.

Wie kan darmkanker krijgen?

Per jaar krijgen ongeveer 11.000 mensen in Nederland te horen dat zij darmkanker hebben. Darmkanker komt dus vaak voor. Het merendeel van de darmkankerpatiënten is ouder dan 60 jaar. Iedereen kan het krijgen.

Symptomen uitklapper, klik om te openen

De klachten bij dikkedarmkanker zijn sterk afhankelijk van de plaats van de tumor. Als de tumor in het laatste deel van de dikke darm zit, hebt u andere klachten dan bij een tumor in het begin van de dikke darm. Bij darmkanker kunt u een of meerder van de volgende klachten hebben:

• Veranderingen in het ontlastingpatroon, bijvoorbeeld verstopping of afwisselend verstopping en diarree.
• Bloed of slijm bij de ontlasting.
• Vermoeidheid en duizeligheid. Dat komt door bloedarmoede door langdurig bloedverlies in de dikke darm. Het bloedverlies zelf merkt u niet.
• Vage buikpijn. Een gevoelige plek in de buik. Bij lichamelijk onderzoek constateert de arts soms een zwelling in de buik.

Niet altijd kanker

Deze klachten wijzen niet altijd op darmkanker. Ze kunnen ook veroorzaakt worden door andere aandoeningen. Wanneer u deze klachten langer dan drie weken hebt, kunt u het beste naar uw huisarts gaan. Als het nodig is, verwijst de huisarts u door naar een specialist. Meestal is dat een internist of een maag-, darm- en leverarts.

Oorzaken uitklapper, klik om te openen

Hoe darmkanker ontstaat

Darmkanker komt vaak voor. Iedereen kan het krijgen. Het is niet mogelijk om de exacte oorzaak van darmkanker aan te wijzen. Wel kennen we een aantal risicofactoren:

• Darmpoliepen.
• Chronische ontstekingen van de dikke darm (colitis ulcerosa en de ziekte van crohn).
• Eerder behandelde dikkedarmkanker: mensen die al eens behandeld zijn voor een kwaadaardige tumor in de dikke darm hebben meer risico (opnieuw) een dergelijke tumor te krijgen.
• Leefgewoonten: overgewicht, het eten van veel (rood) vlees, te veel alcohol, te weinig beweging en waarschijnlijk ook roken vergroten het risico op darmkanker.

Erfelijkheid

Bij minder dan 5 procent van de mensen met darmkanker is de ziekte ontstaan door een erfelijke aanleg. Erfelijkheid is dan de (belangrijkste) oorzaak van de darmkanker. Er zijn meerdere ziektes bekend die een erfelijke vorm van darmkanker (kunnen) veroorzaken. De meest voorkomende zijn:

Als er aanleiding is om erfelijkheidsonderzoek te doen, verwijst uw behandelend arts u door naar de afdeling Genetica.

Het verhaal van Anita

Het verhaal van darmkankerpatiënt Anita Beekink.  

Lees meer

Onderzoek en diagnose uitklapper, klik om te openen

Om snel duidelijkheid te krijgen over een verdenking van darmkanker kunt u bij het UMC Utrecht Cancer Center terecht voor sneldiagnostiek.

Standaardonderzoeken

Een aantal onderzoeken kan uitwijzen of u darmkanker hebt. Vaak voeren we een combinatie van deze onderzoeken uit. Voorbeelden hiervan zijn:

Endoscopie (kijkonderzoek in de darm)
Bij een endoscopie bekijkt de specialist de binnenkant van de darm. Via de anus wordt een dunne buis of slang door de darm geschoven. Aan het uiteinde van de slang zit een kleine camera (endoscoop). De arts kan niet alleen kijken; hij kan ook stukjes verdacht weefsel wegnemen voor onderzoek. Er zijn verschillende vormen van endoscopie:

• Rectoscopie: de arts onderzoekt alleen de endeldarm (het rectum).
• Sigmoïdoscopie: de arts bekijkt een plek iets verderop in de dikke darm.
• Coloscopie: de arts bekijkt de hele dikke darm.

Bloedonderzoek
Hierbij nemen we bloed af dat we in het laboratorium op bepaalde stoffen onderzoeken.

Aanvullende onderzoeken

Er kunnen aanvullende onderzoeken gedaan worden om te beoordelen hoe groot een tumor is, wat de vorm ervan is, of hoe ver een tumor door omliggend weefsel heen gegroeid is. Die onderzoeken leveren belangrijke aanknopingspunten om te bepalen welke behandeling het beste is. Mogelijke vervolgonderzoeken zijn:

CT-scan van de buik
Een CT-scan levert een hele serie plaatjes op. Een apparaat brengt de organen en weefsels heel precies in beeld. Het apparaat maakt een serie foto's waarop telkens een ander 'plakje' van het orgaan of weefsel staat afgebeeld. Deze 'doorsneden' geven een beeld van de plaats, grootte en uitbreiding van de tumor en eventuele uitzaaiingen.

MRI-scan
Een MRI-scan maakt 'dwars- of lengtedoorsneden' van het lichaam zichtbaar, waardoor de tumor of eventuele uitzaaiingen in beeld komen.

Uw zorgverleners

Bij uw onderzoeken en behandelingen zijn verschillende soorten zorgverleners betrokken. In uw behandelteam kunnen o.a. zitten:

• een chirurg
• een MDL-arts
• een radiotherapeut
• een internist-oncoloog
• een verpleegkundig specialist (uw vaste contactpersoon)
• een patholoog
• een klinisch geneticus
• een stomaverpleegkundige

Behandeling uitklapper, klik om te openen

ls uw arts darmkanker vaststelt, maakt het team van artsen een behandelplan. Uw arts bespreekt het behandelplan met u. Er zijn verschillende mogelijkheden:

Curatieve behandeling

Een curatieve behandeling heeft genezing tot doel. Of een curatieve behandeling mogelijk is, hangt van de omstandigheden af. Vooral het stadium van de ziekte is belangrijk. We kijken ook naar uw lichamelijke conditie. Bij twijfel beginnen we met een genezende behandeling. Als genezing onhaalbaar blijkt te zijn, kunnen we altijd overstappen op een andere behandeling. Voorbeelden van curatieve behandeling zijn:

• Bestraling: (radiotherapie) vóór de operatie.
• Opereren: gedeeltelijk of geheel verwijderen van de dikke darm.
• Chemotherapie: (behandeling met medicijnen).
• HIPEC (combinatie van operatie en chemotherapie).

Goed nieuws, vanaf 1 april 2022 starten wij met prehabilitatie!

Om de zorg steeds verder te optimaliseren start het UMC Utrecht vanaf 1 april 2022 met een prehabilitatie-programma voor de patiënten met darmkanker. Als patiënten in aanmerking komen voor een operatie, starten zij in de wachttijd voor de operatie met het prehabiliteren. Uit onderzoek is gebleken dat wanneer patiënten voorafgaand aan hun operatie hun conditie en leefstijl verbeteren, zij sneller herstellen, minder kans hebben op complicaties en de opnameduur verkort kan worden. Het prehabilitatie-programma bestaat uit vier onderdelen:

• Voedingsprogramma
• Trainingsprogramma
• Stoppen met roken (indien van toepassing)
• Mentale ondersteuning

Kijk onderstaande video voor meer informatie over het programma.

Prehabilitatie CRC

Scan de bovenstaande QR-code met uw telefoon om een video over dit onderwerp te bekijken. Of bekijk de video via:

Uitzaaiingen behandelen

Bij darmkanker is het tegenwoordig vaak mogelijk om uitzaaiingen te behandelen. Zo kunnen we uitzaaiingen in de lever of de longen chirurgisch verwijderen. Uitzaaiingen in de lever kunnen we soms behandelen met RFA (Radio Frequency Ablation). Of zo'n behandeling bij u mogelijk en verstandig is, kunt u het beste overleggen met uw behandelend arts.

Vooruitzichten

Kans op genezing

Bij darmkanker is het moeilijk aan te geven wanneer iemand echt genezen is. Ook na behandeling bestaat het risico dat de ziekte terugkomt. We spreken daarom liever niet van 'genezingspercentages' maar van 'overlevingspercentages'. Daarbij wordt meestal een periode van vijf jaar vanaf de diagnose aangehouden.

Naarmate de periode dat er niet opnieuw darmkanker wordt gevonden, langer duurt, wordt de kans kleiner dat de ziekte toch nog terugkomt.

Hoe vroeger we de ziekte ontdekken en behandelen, hoe groter de kans op langdurige overleving.

Hoe kleiner de tumor, des te kleiner het risico dat deze uitzaait naar de lymfeklieren of andere plaatsen in het lichaam. Gemiddeld overleeft ongeveer 60 procent van alle patiënten met darmkanker de ziekte.

Voor iedere patiënt anders

Overlevingspercentages voor een groep patiënten zijn niet zomaar naar uw individuele situatie te vertalen. Wat u persoonlijk voor de toekomst mag verwachten, kunt u het beste met uw behandelend arts bespreken

Palliatieve behandeling

Als genezing niet meer mogelijk is, kunnen we u toch behandelen. De behandeling is dan gericht op een zo lang mogelijk leven met een goede kwaliteit. We noemen dat een palliatieve behandeling. Met een palliatieve behandeling kunnen we de ziekte vertragen of nare symptomen bestrijden. Deze fase kan soms meerdere jaren duren. In het UMC Utrecht besteden we veel zorg en aandacht aan palliatieve behandelingen. Juist in deze fase van uw leven hebt u topzorg nodig! Vormen van palliatieve behandeling bij darmkanker zijn:

• Operaties om de darmen zo goed mogelijk te laten functioneren.
• Palliatieve bestraling (radiotherapie).
• Palliatieve chemotherapie.
• HIPEC (combinatie van operatie en chemotherapie).
• Radio-embolisatie (inwendige bestraling van uitzaaiingen in de lever). 

Afzien van behandeling

Een behandeling kost tijd en energie en behandelmethoden kennen ook bijwerkingen. Het is dus altijd de vraag of de voordelen opwegen tegen de nadelen. Uw arts zal alles met u doorspreken. Als u twijfelt aan de zin van (verdere) behandeling, bespreek dit dan met uw specialist of huisarts. Iedereen heeft het recht om af te zien van (verdere) behandeling. Uw arts zal u helpen om de hinderlijke gevolgen van uw ziekte zo veel mogelijk te bestrijden.

Keuzehulp

Welke behandeling u zult ondergaan besluit u zelf, in overleg met uw arts. De beste behandeling hangt niet alleen af van uw medische situatie. Ook uw eigen afwegingen zijn van groot belang. Om voor uzelf te bepalen welke keuzes het beste bij u passen kunt u de keuzehulp gebruiken. Deze is voor de Maag Lever Darmstichting ontwikkeld door het Zorgkeuzelab. Uw arts kan u er meer over vertellen.

Behandeling darmkanker

Emotionele gevolgen

De boodschap: ‘u hebt kanker’ is vaak verpletterend. Alles is ineens anders: toekomst, gezinsleven, werk, gedachten … Het is logisch dat het evenwicht in uw bestaan verstoord is. En dat dat een tijd duurt, zelfs als u met succes behandeld bent. Veel mensen ondervinden belangrijke steun van hun familie en vrienden. En van hun behandelende arts en verpleegkundigen. Toch is het heel normaal om een beroep te doen op extra ondersteuning buiten uw eigen kring.

Er zijn verschillende vormen van hulp en ondersteuning bij kanker. Patiëntenwijzer darmkanker

Op de site Kanker.nl vindt u de Patiëntenwijzer darmkanker. Dat is een hulp bij het kiezen van een geschikt ziekenhuis.

Bij de Patiëntenwijzer wordt een ziekenhuis specifiek getoetst op kwaliteiten die door patiënten worden aangemerkt als belangrijk. De Patiëntenwijzer combineert ervaringen van patiënten met informatie die de ziekenhuizen aanleveren. Niet iedereen vindt dezelfde dingen belangrijk. U kunt zelf invullen wat uw wensen en voorwaarden zijn. De Patiëntenwijzer geeft dan aan welke ziekenhuizen voldoen aan uw wensen.

Kwaliteitsvenster darmkanker

Er is een speciaal 'kwaliteitsvenster' van ziekenhuizen voor de behandelresultaten van darmkanker. Hiermee ziet u in één oogopslag hoe het UMC Utrecht scoort op tien onderwerpen die belangrijk zijn voor de kwaliteit van zorg. U vindt er bijvoorbeeld de wachttijden en ook het rapportcijfer dat de afdeling van de patiënten krijgt.

Stomazorg

Niet elke patiënt die behandeld wordt voor darmkanker is daarna aangewezen op een stoma. Bij sommige patiënten is dat wel het geval.  Een stoma is iets waar natuurlijk niemand om vraagt. Maar waar de meeste mensen goed mee leren leven. Vanzelfsprekend heeft dat tijd nodig, en goede hulp en begeleiding is noodzaak. 

Het verhaal van Ineke

stomaverpleegkundige

Lees meer

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

Actueel: online publiekslezing darmkanker 29 maart 2022

De maand maart is (internationaal) uitgeroepen tot darmkankermaand.

Het UMC Utrecht organiseert jaarlijks in maart een publiekslezing over darmkanker. Dat doet het expertteam Colo-Rectaal-Carcinoom (CRC), waarin vele verschillende hulpverleners samenwerken. 

Dit jaar zal deze publiekslezing digitaal plaatsvinden i.v.m. de COVID-19 pandemie.

Polikliniek Oncologische chirurgie

Meer weten uitklapper, klik om te openen

Wat hoort er bij dit ziektebeeld

• Polikliniek Oncologische chirurgie
• Polikliniek Maag-, darm- en leverziekten (MDL)
• Polikliniek Medische oncologie
• Polikliniek Radiotherapie
• Verpleegafdeling Oncologische chirurgie (C4 Oost)
• Verpleegafdeling Medische oncologie (B2 west)
• Verpleegafdeling Dagbehandeling Medische oncologie

Relevante websites

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen

De afdeling is bereikbaar van 8.30 tot 16.30 uur.